|
M ik o z n i n g k lin ik shakli
Q o n d a g i C D 4 h u ja v r a n i n g niiq d origa
qa r a b b e m o r la r soni (% da)
C D 4 > 50 0 /
mkl
5 0 0 /m k l > C D 4 >
> 2 00 mkl
( D4 < 2 00
mkl
O r o f a r i n g e a l k a n d i d o z
2 6 . 7
62.1
9 4 .7
K a n d i d o z l i e z o f a g i t
5.6
45
21.1
Teri k a n d i d o z i
4. 4
8.6
2 6 .3
K a n d i d o z l i v u l v o v a g i n i t
2.8
-
2.6
T r a x e y a . b r o n x l a r , o ' p k a , i c h a k -
lar k a n d i d o z i . k a n d i d o z l i m e
n i n g it .
d i s s e m i n a t s i y a l a n g a n
k a n d i d o z
2 i
6 .9
26 .3
Orofaringeal kandidozning 4 xil klinik shakli tafovut qilina
di: psevdomembranali (molochnitsa). kandidozii leykoplakiya -
giperplastik kandidoz. atrofik kandidoz. kandidozli xeylit (lab bi-
chilishi). OIV infeksiyasida kelgan kandidoz uchun bemorlarning
nisbatan yoshligi. ayniqsa. erkaklarda ko'p uchrashi. bir vaqtning
o'zida o g 'iz shilliq pardasi
v a
jinsiy a'zolar sohalarining zararla
nishi. katta-katta sohalarning qamrab olinishi. og'riq bezovta qi-
lishi. eroziyalar hosil qilishga moyilligi va nihoyat yaraga aylani-
shi (ultseratsiva). Klinik alomatlaridan: shilliq qavatning qizari-
shi. karash bilan qoplanishi. eroziyalar hosil bo'lishi, nuqtasimon
qon quyilishi. enantemalar. tilning s o 'rg :ichlarining tekkislanishi.
og'iz burchaklarining bichilishi. tilning shishi, leykoplakiya kabi-
lar kuzatiladi. Kandidozning klinik shakllaridan eritematoz turi
eng k o'p uchraydi. undan keyin psevdomembranoz turi, angular
xeylit. giperplastik-eroziv. atrofik turi va yana k o 'p uchraydigani
kandidozli glossitdir. Eritematoz turida og'iz shilliq pardasi kuchli
qizaradi. shishinqiragan. suvli va vumshoq holga keladi. bunday
hoi kasallikning boshlanish davrining alomatidir. Kevincha kasal
lik o'chog'larida har xil ko'rinishdagi va o'lchamdagi karashlar
paydo bo'ladi. Karashlarning rangi oq. oqish. krem rangida bo'li
shi mumkin. Dastlab paydo bo'lganida ularning ko'rinishi uyib,
63
www.ziyouz.com kutubxonasi
qotib qolgan sutni eslatadi, shuning uchun «molochnitsa» deb ata-
ladi, ular shilliq qavatlarni qoplab turadi. Bu karashlarni dastlabki
davrlarda oson ko'chirib olish mumkin, ammo vaqt o'tishi bilan.
kasallik uzoq vaqt davom etganida ular kirlangansimon rangini
o'zgartiradi. kulrang tusga kiradi. zichlashadi. joylashgan sohada
juda mustahkam o ‘rnashib oladi, yopishib ketadi. shuning uchun
ularni endi k o ‘chirib olish mushkul. Bu esa kandidozli leykoplaki-
ya yuzaga chiqqanligini bildiradi. Karashning yuzasi silliq. yaltiroq
tusga kiradi, konsistensiyasi zichlashadi. Ba'zan ular plastinkasi-
mon koi'inishda, ba'zan esa suzmasimon yoki donadorga o'xshash
boiad i. Kasallik o 'c h o g ia rid a eroziyalar hosil bo'lib. ular oqish
rangdagi hoshiya bilan o'ralgan boiad i.
Umuman, kandidozli glossit tilning ustki o'rta qismida (belida)
karash hosil bo'lishidan boshlanadi. keyinchalik tilning shishi ku
zatiladi, tilning yonbosh qismiga tishlarning izi chiqib qoladi, til
so'rgich lari ayrim sohalarda yoki butun til yuzasida atrofiyaga
uchraydi va til «loklangan» ko'rinishda b o ia d i (12-rasm).
12 -rasm . K an d id oz.
64
www.ziyouz.com kutubxonasi
Tiining rangi qip-qizil, malinasimon. yuzasi yaltiroq. ipsimon
so'rg'ichlari silliqlashadi. ayrim hollarda «geografik xarita» ko'ri-
nishida. Ko'pincha angular xeylit bilan birga keladi, bunda og'iz
burchaklarida giperemiya. matseratsiya, eroziya va yoriqlar pay
do bo'ladi, matseratsiyaga uchrab, ko'pchigan muguz qavat bilan
yoqa kabi o'ralib turadi. Bir vaqtning o'zida kandidozli stomatit
(milklarning zararlanishi) ham kuzatilishi mumkin.
Giperplastik kandidozda (kandidozli leykoplakiya) shilliq qa
vat hujayralarining giperplazivasi kuzatiladi (bu kasallikning uzoq
vaqt davom etishi hisobiga kelib chiqadi). bunda oq karash shilliq
qavatga zich yopishib ketgan bo'ladi. Keyinchalik shilliq qavatda
atrofiva rivojlanishi mumkin (13-rasm).
13-rasm. K a n d i d o z .
OIV infeksiyasida orofaringeal kandidoz uchun xos bo'lgan
belgilardan biri uning tez-tez qaytalanishidir. Antimikotik davoni
to'xtatilgandan keyin, kasallik bir necha kundan bir necha oyga-
65
www.ziyouz.com kutubxonasi
cha (6 oy) b o ig a n vaqt ichida yana qaytalanadi va borgan sari
ko'proq sohani qamrab olishi va kechishi og'irroq o iis h i kuzatila
di va traxeyalar, bronxlar, o'pka va qizilo'ngach kandidozi kabilar
yuzaga chiqishi mumkin. Qizilo'ngach kandidozining (kandidozli
ezofagit) har xil patologik holatlar bilan birga kelishi kuzatiladi.
Bular gerpetik infeksiyalar. sitomegalovirusli infeksiyalar. teri
kandidozi, limfadenopatiya. o'pka sili. OIV ensefalopatiya. bronx
lar va o'pkaning y alligianish kasalliklari. kriptokokkoz va bosh-
qalardir. Bemorlarda subyektiv xissiyotlardan ko'krak orqasida
og'riq, qizilo'ngachdan ovqat o iishining qiyinlashuvi. achishish,
k o 'k rak n in g orqasida noxushlik sezish, k o'ngil aynishi. ishtaha-
ning pasayishi kuzatiladi.
Fibroezofagogastroduodenoskopiyada qizilo'ngach shilliq qa-
vatida oq karash aniqlanadi. uning o ic h a m i nuqtasimondan to mas-
siv ko'rinishgacha b o ia d i. Kataral. kataral-eroziyali. kataral-yarali
o'zgarishlar kuzatiladi. Ezofagit alomatlari ba'zanqizilo'ngachning
yuqorigi 1/3 qismida kuzatilsa. b a’zan esa qizilo‘ngachni boshidan
oxirigacha (total) qamrab olgan bo'ladi. Rentgen kontrast usulida
tekshirilganda hech qanday o'zgarish aniqlanmaydi.
Hiqildoq va traxeyalarning kandidozi ko'pincha nim o'tkir ke
chadi: bemorlarni oz-moz yo'tal bezovta qiladi. bunda oz miqdor-
da shilimshiq balg'am chiqishi mumkin. ovozning xirillab qolishi
kuzatiladi. Endoskopivada kandidoz belgi lari aniqlanadi: shilliq
qavatning qizarishi va shishi. ularning \uzasi oson ko'chirib olish
mumkin b o ig a n oqish karash bilan qoplangan. O'pkaning kan
didozi ko'pincha boshqa kasalliklar - o'pka sili. kriptokokkoz,
interstitsial pnevmoniya. pnevmosistali pnevmoniya kabilar bilan
birga keladi. Bemorlarning umumiv ahvoli o ’ta o g ’ir b o ia d i. in-
toksikatsiya va ozg'inlik alomatlari ustuvor turadi. Tana harorati
febril darajada ko'tariladi, kuchli bo'lmagan yo'tal bezovta qiladi.
balg'am shilliqli yoki shilliq-yiringli bo'ladi, o'pkada quruq v an am
xirillashlar eshitiladi. Rentgenologik manzarasi har xil: cheklangan
sohalarda infiltrat kuzatilishidan to diffuz mayda o 'c h o g ii zarar-
66
www.ziyouz.com kutubxonasi
lanishgacha. Ammo bu rentgen manzaraning qaysi biri kandidoz
tufayli va qavsinisi boshqa patologiyalar hisobiga paydo bo'lganini
aniqlash mumkin emas. Kandidoz tashxisi davolash samara ber-
ganligiga qarab aniqlanishi mumkin.
OIV infeksiyasiga chalingan bemorlarda kandidozli vulvovagi-
nit boshqalarga nisbatan ko'proq uchraydi va. albatta. retsidivlov-
chi kechadi ( 14-rasm).
14-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
