A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

IV BOH. K L IN IK A S I
OIV infeksiyasi bu og 'ir. uzoq kechuvchi. hozirgi kunga q a ­
dar samarali davolash usuli topilmagan, bem orning oxir-oqibatda 
halok bo'lishi bilan yakunlanuvchi kasallikdir. A m alga oshirilayot- 
gan antiretovirusli davo va opportunistik kasalliklarni davolash 
bem orning umrini uzaytiradi va hayot sifatini biroz yaxshilaydi. 
xolos.
Kasallikning klinik manzarasini quyidagi reja b o ‘yicha k o 'rib
chiqish m aqsadg a muvofiq bo'ladi:
1. U shbu infeksion jara y o n haqida um um iv tushuncha.
2. O rganizm da infeksiyaning o 'tk ir boshlanishining klinik man- 
zarasi.
3. Kasallik kechishining bosqichlari klassifikatsiya bo'yicha.
4. OITS indikatorli kasal 1 iklar.
5. Infeksiyaning rivojlanish dinamikasi va unga olib keluvchi 
om illar.
6. Infeksiyaning bolalarda kechishi.
Infeksion jarayo nning kechishi haqida um um iv tushuncha shun- 
dan iboratki, dastlab kasallikning yuqishi am alga oshadi. keyin in­
feksiyaning latent davri boshlanadi. undan so 'ngra virusli infeksi­
yaning birlamchi o 'tk ir klinikasi nam oyon bo'ladi. so 'n g ra kasal­
likning laboratoriya tekshirish usullarida aniqlash m um kin bo'lgan 
belgilari (qonda antitanachalarning aniqlanishi. viremiya. anti- 
genemiya) yuzaga chiqadi. keyin esa kasallikning klinik belgi lari 
kuchavib borib. so f OITS rivojlanadi va bem orning halok bo'lishi 
bilan yakunlanadi.
Kasallikning yuqishi yuqorida ta'kidlanganidek. jinsiy aloqa 
orqali. qon va uning hosilalarini quyganda. parenteral ( k o 'p in ­
cha nosteril shprislar orqali. am m o jarrohlik amaliyoti paytida, 
stom atologlar tom onidan tishni davolash muolajalari paytida yu-
48
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qishini ham inkor etib boTm aydi) yo 'l bilan va vertikal (platsenta 
orqali yoki tugMsh paytida, bundan tashqari bem or onaning sutini 
emish orqali) y o 'l bilan am alga oshadi. Adabiyotlarda shikastlan- 
gan teriga yoki shilliq qavatlarga qon yoki boshqa biologik suvuq- 
liklar sachraganda \ uqish hollari keltirilgan. amm o bunday usulda 
yuqishlar ju d a kam uchraydi. shuning uchun ortiqcha aham iyatga 
ega emas, lekin bolalarda, ayniqsa. dem ensiya alomatlari kuzatil- 
gan bem or bolalardan boshqa sogMom bolalarga shu usulda yuqib 
qolishxavfini inkor etmaslik kerak, chunki bolalar o'ynayo tgan, bir 
birlari bilan m uloqotda b o 'layotgan paytda har qanday holat b o 'l i ­
shi mumkin.
Kasallikning latent davri yoki inkubatsion davri kasallikni 
yuqtirib olingandan keyin to hozirgi zam onaviy usullar bilan ka­
sallikni aniqlash imkoniyati m um kin bo 'lg an paytgacha davom 
etadi, ko 'p inch a bu davr 2 - 8 haftani (o 'rtach a 3 - 6 hafta) tashkil 
etadi, amm o adabiyotlarda bu davrning 10 oygacha davom etgan- 
ligi haqida m a'lu m o tlar bor (V. 1. Pokrovskiy maMumotiga ko'ra. 
1.5 yil va undan ortiq bo'lishi m umkin). Bu davr o 'tk ir serokon- 
version sindrom (yoki retroviral sindrom) bilan yakunlanadi, uni 
o'tk ir OIV infeksiyasi, o 'tk ir harorat (isitma) fazasi deb ham ata- 
ladi. Shundan keyin yuzaga chiqadigan kasallikning klinik alomat- 
larsiz davrining davomiyligi, Jahon Sog'liqni Saqlash Tashkiloti 
(JSST) m a'lu m o tig a k o 'ra 10 yilgacha bo'lishi m umkin, amm o 
adabiyotlarda kasallik yuqqandan keyin 2 oydan s o 'n g s o f OITS 
rivojlanganligi haqida m a'lu m o tlar ham bor. B u davrdan keyin esa 
kasallikning klinik alomatlari yuzaga chiqqan davri boshlanadi va 
endi u to 'x to v siz ravishda rivojlanib, oxiri terminal fazasiga, va'ni 
O lT S ga olib keladi va bemorning halok bo'lishi bilan yakunlanadi. 
OIV infeksiyasi uchun bosqichm a-bosqich kechish. retsidivlarning 
remissiyalar bilan almashinishi, kasallikning klinik alomatlari va 
laboratoriva belgilarining to'x to v siz ravishda tobora og'irlashib 
borishi xosdir.
49
www.ziyouz.com kutubxonasi

---