Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли

 
 
 
49
Ильин Е.П. Эмоции и чувства. - СПб: Питер, 2001. 

---

218 
MULOQOT JARAYONIDA SUHBATDOSHDA ATRAKTSIYANI 
SHAKLLANTIRISHGA DOIR PSIXOLOGIK USULLARDAN 
FOYDALANISH 
 
T.E.Eshquvvatov., 
SamDU katta o’qituvchi
J.G’oyibnazarov., 
SamDU talabasi
 
Muloqot - kishilar o`rtasidagi o`zaro aloqa o`rnatilishi, rivojlanishi, o`zaro ta'sir 
etishi jarayoni bo`lib, bu jarayon ularning o`zaro hamkorlik qilishga nisbatan 
ma'naviy ehtiyojlari, anglashilgan motivlari asosida vujudga keladi va quyidagilarni 
o`z ichiga oladi: 
- o`zaro tushunish, anglash: 
- o`zaro bir-birini idrok qilish: 
- o`zaro axborot almashish: 
- o`zaro harakat qilishning yagona uslubini ishlab chiqish. 
50
Ta'limning mohiyati o`quvchilardagi bilish faoliyatini bevosita boshqarish 
ekanligini hisobga oladigan bo`lsak, pedagogik muomala bilan muomalaviy 
boshqarishning ko`pgina vazifalari o`zaro o`xshashligiga ishonch hosil qilamiz. 
Shuning uchun ham muomalaviy boshqarish jarayoniga berilgan tavsiyanomalar 
pedagogik muomala jarayoniga ham xosdir. Muomalaning eng muhim xususiyatlari 
o`zaro anglash va o`zaro idrok qilish, o`zaro ta'sir o`tkazishdir. O`zaro anglash 
quyidagi lahzalarga bog`liqdir:
- milliy tilning birligi; 
- kasb bilan bog`liq bo`lgan tilning birligi; 
- ma'lumotning to`laligi, uning mantiqiy bayon qilinishi; 
- suhbatdoshning aqliy darajasi, madaniyati va kasbiy tayyorgarligini hisobga 
olish; 
- diqqatini to`play olish; 
- ko`rilayotgan masalani hal qilishda suhbatdoshlarning shaxsiy qiziqishida 
umumiylik. 
O`zaro idrok qilish esa quyidagi holatlarga bog`liq: 
- suhbatdoshning avtoriteti, nufuzi, obro`si uning kasbi bilan bog`liq bo`lgan 
bilimi, amaliy ko`nikmasi; 
- o`zaro shaxsiy munosabatning holati, uning qanchalik his-hayojonga boyligi: 
rahbar o`z suhbatdoshida qanchalik ko`p ijobiy hissiy holat, kechinma uyg`ota olsa, 
ularning o`zaro bir-birlarini anglash va idrok qilish shunchalik tez amalga oshadi. 
O`zaro shaxsiy munosabatda hissiy holatning namoyon bo`lish darajasiga qarab, 
insonlarda: empatiya, simpatiya, do`stlik yoqtirib qolish, ya'ni ijobiy hissiy 
holatlarda: befarqlik, nafrat, yoqtirmaslik, ya'ni salbiy hissiy holatlarda: ko`rish 
mumkin. Shuning uchun ham muamolaviy boshqaruv jarayonidagi eng muhim qoida: 
har qanday yo`l va usul bilan ham suhbat jarayonida ijobiy hissiy holatni vujudga 
50
Maxsudova.M. «Muloqot psixologiyasi». –N. 2005. 

---

219 
keltirishdir. Bu hol qanchalik kuchli namoyon bo`lsa, demak muomalaviy boshqaruv 
shunchalik oson kechadi.
51
O`zaro shaxsiy munosabatlarda vujudga keladigan ijobiy hissiy holatlar 
natijasida namoyon bo`ladigan bir-biriga intilish, bir-birini yoqtirib qolish 
attraktsiya
deb ataladi. 
Insonlardagi attraktsiyani shakllantirishning psixologik usullari. 
-”Munosabatlar oynasi”; 
-”Ismi bilan atash”: 
-”Oltinga teng so`zlar”: (kompliment) xushomad. 
-”Sabr-toqatli tinglovchi”: 
-”Savollar bering”: 
Ushbu usullar ko`p hollarda suhbatdoshda uning o`zi ham anglamagan holda 
attraktsiyani vujudga keltiradi. 
“