Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли

ЗАМОНАВИЙ ОИЛА МУАММОЛАРИНИНГ
ИЖТИМОИЙ – ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ 
 
З.Хакимова., 
ЎзМУ талабаси
 
Оила халқниинг, жамиятнинг хаёти, турмушга оид урф – одатларни
ўзида синовдан ўтказади. Яхшиларини ўз баҳрида асраб авайлаб келажак
авлодларга етказади. Оила ўз фарзандларини тарбиялаб, уларга
умуминсоний қадриятларни сингдириш билан уларга бошланғич ижтимоий
йўналиш беради. Ўз фарзадларини катта оқимгача, эамиятга кўшиш билан
эса оила жамият йўналиши, иқтисодиёти маданияти ва марифатини хам
белгилашга ўз таъсирини кўрсатади. Замонавий оила дунёвий ва диний
билимларга эга бўлган айол атрофида кўрилиши керак. У нафақат
жамиятга халол ва соғлом фуқарони тарбиялаб беради, балки самарали
мехнатга тайёр, хотиржам ватан тараққиётини таъминлаши керак бўлган
ходимни хам вазифасига кузатиб қўйади.
Бугунги замонавий оилаларда ота – она ва фарзандлар ўртасидаги
психологик муносабатлар анча чуқурлашганлигини кўрамиз. Илгари барча
оила аъзолари бир ховлида бирга яшашган бўлса, сўнги даврларда ёш
оилалар алоҳида яшашга хохиш билдиришмоқда. Бу ўз ўрнида катта бобо -
бувиларнинг оила, тарбия борасидаги йўл - йўриқларини йетишмаслигига,
натижада ёш ота - оналар миллий тарбиянинг яхши томонларини
билмасдан фарзанд тарбиясида бироз хатоликларга йўл қўйишмоқда.
Бундан ташқари замонавий оилаларда боланинг ўрни ошди. Бугун
болаларда ақлий- эмотсионал акселиратсия жараёни кузатилмоқда. Бундай 
пайтда айрим йош ота – оналар фарзандининг интеллектуал талабларини
ўз вақтида тўғри англаб йетишмаяпти. 
Илгари келин ёки куёв танлашни асосан ота - оналар белгилаб
беришган бўлса , бугунги ёш оилалар ихтиёрий севги - мухаббат асосида
қурилмоқда. Натижада айрим ёшлар тўғри турмуш кечириб кетаётган
бўлсалар, бошқа холларда турмушнинг илк давриданоқ ажрим ёқасига
келиб қолган ёш оилаларни хам кўриш мумкун. Ёшлар бир – бирини
тушунмаслик, ўзаро низолар, оила ўзи нима эканлигини англамай турмуш
қурилганлиги бойис, ажримлар сони камайиш ўрнига кўпайиб бормоқда.
Хадиси шарифда шундай оят мавжуд: ,,Агар ( эр хотиннинг ) оралари
бузилиб кетишидан қўрқсангиз, эр оиласидан бир хакам, хотин оиласидан
бир хакам юборининг. Агар ( эр хотин) ислохни хохласалар Аллох
ўрталарини мувофиқлаштиргай Албатта, Аллох билимдан хабардор Зотдир “ 
Эр – хотин орасига аралашмаслик ва уларнинг низоларига бошқа бир
учинчи шахс фикр билдирмаслик мақсадга мувофиқ менимча. Зеро, ота - 
оналар аввалам бор ўзлари тарбия кўрган бўлишлари лозим. Негаки барча
низолар, оиладаги мухит, ота - онанинг хатти харакати, гап сўзлари
бўларнинг бари фарзанд тарбиясида катта ахамиятга эгадир.

---

301 
Олимлар дунёда террористларни энг кўп тарбиялаётган қит’a -
Африка эканлигини айтмоқдалар. Сабаблари ўрганилганда ушбу қитада
оила институтини инқирозга юз тутаётгани 1-7 ёш орасидаги болалар
оила мехрини кўрмай улғайётгани, туйиб овқатланмаслик оқибатида юзага 
келадиган психо-нейроголик ва физиологик йемирилиш ёшларда агрессив
хулқ одатийлашиб бораётгани ойдинлашган.
Оила билан мулоқот қилишнинг кўпинча муммолари болалик
давридаги жарохатлардан келиб чиқади. Мисол учун, ота - онанинг
бахтсиз никохи боланинг рухий холатига салбий таъсир қилади.
Келгусида салбий тажриба, ўз оиласи қурилиши пайтида, албатта намоён
бўлади. Халқимизда шундай мақол бор ,, Агар оилада ота тарбиясиз бўлса,
фарзандларнинг бири, агар оилада она тарбиясиз бўлса, фарзандарининг
бари тарбиясиз бўлади “. Бундан кўриниб турибдики фарзанд тарбияси
учун хам она хам ота бирдек маъсулиятлидир. Дархақиқат, оилада
соғлом психологик мухитни таркиб топшириши, жамият барқарорлигининг
асоси хисобланади. Президентимиз Шавкат Мирзиёев бу борада шундай
фикр юритадилар:,,Одам бахтлиман дейишга қанчалик хаққи бор?. Агар
оиланг билан сен бахтли бўлсанг , бахтлиман дейишга хаққинг бор. Фақат
оилам эмас , халқим бахтли бўлса мен ўзимни бахтли деб биламан “, дея
такидлайди.