Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

18.4.
 
Xorijiy mamlakatlarda ijtimoiy ta‟minotning iqtisodiy va moliyaviy 
asoslari 
Adolat va davlatning iqtisodiy siyosati. Rasman qaraganda Qo‗shma 
Shtatlarda davlat iqtisodiy siyosatining qonun bilan belgilab qo‗yilgan vazifalari 
to‗liq bandlikni, narxlarning barqarorligini va barqaror iqtisodiy o‗sishni 
ta‘minlashdan iborat
1
.
Bandlik borasidagi siyosatning bilvosita natijalarini istisno qilganda, 
iqtisodiy foydani taqsimlash Amerika Qo‗shma Shtatlari uchun iqtisodiy 
siyosatning rasmiy o‗rnatilgan vazifalari qatoriga kirmaydi. Lekin ko‗pgina boshqa 
mamlakatlarda aynan iqtisodiy o‗sish va adolat davlatning to‗g‗ridan-to‗g‗ri 
vazifalari qatoriga kiradi
2
. Boylikni taqsimlashni yaxshilashga qaratilgan aniq va 
maqsadli harakatlar qilish davlat rasmiy siyosati masalasi hisoblanadi. Davlatning 
iqtisodiy siyosati resurslarning qayta taqsimlanishiga ta‘sir ko‗rsatadi, ammo bu 
taqsimot siyosiy maqsadlarni ko‗zlab amalga oshirilishi ham, unday bo‗lmasligi 
ham mumkin. Jahon bankining 2006 yilgi Inson taraqqiyoti to‗g‗risidagi ―Adolat 
va taraqqiyot‖ (Equity and Development) nomli ma‘ruzasida adolat atamasiga 
―teng imkoniyatlar ... va ... natijalarga egalik qilishdan mahrum bo‗lmaslik ‖ deb 
ta‘rif berilgan
3
. Inson hayotiy maqsadlarga erishish borasida teng imkoniyatlarga 
ega bo‗lishi kerak, va davlat va jamiyat tomonidan yaratilgan ne‘matlardan 
foydalanishda u yoki bu guruh jamiyat a‘zolariga ustunlik berilishiga yo‗l 
qo‗ymaslik lozim.
Qayta taqsimotning ko‗zda tutilmagan natijalari. Shu vaqtgacha biz 
iqtisodiyotning umumiy samaradoligiga bog‗liq edik. Davlatning iqtisodiyotga 
aralashuvi alohida tarmoqlar va alohida shaxslar uchun ma‘lum darajada ta‘sir 
ko‗rsatadi. Umumiy iqtisodiy o‗sish va narxlarni barqarorlashtirish masalalarini 
boshqarish maqsadidagi davlatning fiskal va monetar chora-tadbirlari insonlarga va 
ishlab chiqarish jarayonlariga ta‘sir etmay qolmaydi. Agar hukumat biznesga 

1
Lee, Robert D. Public budgeting systems (Robert D.Lee Jr., Ronald W.Johnson, Philip G. Joyce.. Jones & Bartlett 
Learning; 9 edition. USA, 2012.) Chapter 3. P. 105-109.