A n V a r c h o r iy e V

xil muomalada bo'lishni; qarashlaridagi qat’iyatni tushunadi.
Bunday xislatlar «Himmatli zot»ni yanada iilug'vor qilib
ko'rsatadi.
Konfutsiy o'zi yashayotgan jamiyatda sodir bo'layotgan ax-
loqsizliklardan qattiq tashvishga tushadi, fuqarolami tarbiyalash-
ga harakat qilib, ulami insof-diyonatga, bir-birlarini hurmat
qilishga, atrof-muhit musaffoligini ta’minlashga chorlaydi. Uning
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tushuntirishicha, insoniylikning turli-tuman ko'rinishlarini o'zida
mujassamlashtirgan chinakam inson faqat o'zi uchun emas,
boshqalar uchun ham yashamog'i darkor. Insonning insoniyligi,
eng awalo, quyidagi talablarga javob bermog'i darkor. Chunon­
chi: a) o'zi erishishni orzu qilgan muvaffaqiyatlarga boshqalar
erishishi uchun har tomonlama ko'mak ber; b) o'zingning bo-
shingga tushishini istamagan kulfatlami boshqalarga ham ravo
ko'rma.
Konfutsiyning falsafiy ta’limotida odamning chinakam inson
darajasiga ko'tarilishida jamiyat, unda o'matilgan tartib-intizom
hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligiga alohida e’tibor qaratiladi.
Shuning uchun ham yetuk inson jamiyatda mavjud bo'lgan tartib-
qoidalarni hurmat qilmog'i darkor. Jamiyatda insonparvarlikka
(jen) asoslangan barcha tartib-intizomlar osmondan tushgan,
unga hamma itoat qilishi shart. Barcha tartib-intizomlar, axloqiy
qoidalar, Konfutsiy qarashlarida — «Li» degan tushunchada o'z
ifodasini topgan. Jamiyatda «Li» bo'lmasa tartib-intizom ham
bo'lmaydi, tartib-intizom yo'q joyda esa rivojlanish bo'lmaydi,
degan fikr-mulohazalar Konfutsiy ta’limotida markaziy o'rinni
egallaydi. Konfutsiy ta’limotida ushbu g'oyalar jamiyatni boshqarib