O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Professiogrammaning psixologik jihatlari 
 
O’qishga munosabat va intellektual sifatlar: bilimlarning chuqurligi, turli 
o’quv fanlarini o’zlashtirishning intellektual (aqliy) imkoniyatlari, salohiyatlilik va qiziquvchanlik, 
ijodiy faoliyatga qobillik, ma’naviy qiziqishlarning ko’lami, fikrni bayon qila olish uquvi, 
o’qiganlilik, ma’lumotlilik. 
Ishbilarmonlik xislatlari: tashkilotchilik qobiliyati, mehnatsevarlik, so’ziga 
sodiqlik, o’ziga tanqidiylik, prinsipiallik, qiyinchilikni yengish uquvi, tashabbuskorlik, 
amaliyotchilik, do’stlar orasida nufuzga egalik. 
Kasb tanlashga yo’naltirilgan uchburchak shaxsning qiziqishi, mayli, xohishi, o’zini o’zi 
baholashi, nufuzi kabilarga oid materiallarni o’zida mujassamlashtiradi. 
O’quvchilarni professiogramma bilan tanishtirishda bosh maqsad qoyidagi tarkibiy qismlari 

---

67 
a) asosiy mehnat qurollari – kasb tanlovchining diqqati, shijoati, fikr – xayoli – xuddi shu 
qurollarga qaratilgan va yo’naltirilgan bo’lishi kerak;
b) asosiy mehnat operasiyalari: mehnat quroli bilan qanday faoliyatni amalga oshirish 
imkoniyati mavjudligini aniqlash va qaysi sohalarda ishlatish mumkin ekanligini bilish; ishlab 
chiqarish jarayonidagi operasiyalarning rolini to’g’ri tasavvur qila olish; operasiyalarning yangi 
variantlarini qidirish va kashf qilish uchun harakat qilish; 
v) asosiy qurollar va vositalar: qo’l aslahalaridan – slesar, xirurg, skripkachi, g’ijjakchi, 
kamon chaluvchi kabi kasb egalari foydalanadi; 
g) mehnat sharoitlari: kasb tanlovchini o’rab turgan tabiiy muhit va sharoitlar, kishilar va 
hokazo. 
Kasbiy kamolotning o’ziga xos psixologik xususiyatlarini o’rgangan olim, 
D.N. Arziqulov
, 
bo’lg’usi kasb egasining shaxsiy fazilatlariga alohida e’tiborni qaratar ekan, ular ma’lum ma’noda 
motivasion omil ekanligini ta’kidlaydi hamda shaxsiy va kasbiy xususiyatlarni bir-biridan o’zaro 
farqlaydi. Olim, shaxsiy xususiyatlar va kasbiy faoliyatning motivatsion asoslari tarkibini