O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

 Rasmiylashgan professiogramma sxemasi: Kasbning ijtimoiy va kasbiy tavsifi: 
 1) Kasb yoki mutaxassislikning rasmiy qabul qilingan nomenklaturasi bo’yicha nomi.
2) Taksanomik ma’lumotlar: shakli, turi, sinfi, guruxi, mutaxassisligi.
3) Ish joyi nomi.
4) Kasbning shu soxa bo’yicha kasbiy guruxidagi o’rni.
5) Lavozim bo’yicha ish xaqqi va uni baxolash.
6) Asosiy malaka va lavozim majburiyatlari. 
 7) Zaruriy ma’lumot.
8) Malaka diapazoni (razryadlar, sinflar va xokazo) shuningdek, ma’muriy, kasbiy, ilmiy 
rivojlanish istiqbollari.
9) Muammolarning asosiy xususiyatlari: doimiy yoki keng yoki tor doyra ishlarini bilan 
muammoli turi (tor kasbiy taklif buyuruvchilar, mijozlar bilan odamlarga xizmat ko’rsatish 
sharoitiga va qo’l ostidagilarning raxbarlarga nisbatan va xokazo)
10) Kasbiy layoqat tufayli diskvalifikasiya hollarini alohida kasbiy ta’lim, kasbiy faoliyat 

---

65 
davridagi tavsifi.
11) Mexnat faoliyati asosiy xususiyatlarining qisqacha tavsifi (yosh jixatdan cheklash va 
boshqa xolatlar)
Psixogramma:
A) Umumiy mexnat tavsifi: 1. Ish kuni va sur’ati. 2. Mexnat dinamik omillarining tasviri va 
baxolashi (ishga layoqat, toliqish, ishonchlilik, xatosizlik va boshqalar). 3. Mexnat sharoitlarini ish 
jarayonining dinamik jarayonlariga ta’siri. 4. Ish joyi va mexnat xarakatlarining psixologik tavsifi. 
5. Xato xarakatlarining psixologik taxlili.
V) Emosional - iroda sohasiga qo’yiladigan talablar: 1. Ustun keluvchi emosional xolatlar 
tavsifi. 2. Mexnat asab - psixik zo’riqishning o’ziga xos darajasi. 3. Maxsus talablar. 4. Iroda va 
uning xususiyatlari.
G) Mehnat jarayonida tipik psixologik jarayonlar: 1. Monotoniya va toliqish. 2. Mehnat 
jarayonida somatik psixologik holatlar. 3. Shu kasbga xos bo’lgan shuningdek e’tiborli -e’tiborsiz 
holatlar.
D) Muxim kasblar ansambli (asosiy sifatlar): 1. Shaxsning umumiy va spesifik yunalishi 
tuzilmasi, kengligi, faolligi, bardoshliligi. 2. Ijtimoiy kasbiy mas’uliyat. 3. Optimizm. 4. Shaxsning 
istalmagan yoki istalgan xususiyati sifatida ishontirish xususiyati. 5. Shaxsning ma’naviy 
psixologik bardoshliligi. 6. Xarakter xususiyatlari (ijtimoiy faollik, prinsiplilik, katiyatlilik, 
mustakilliq, rostgo’ylik, mardlik, tashabbuskorlik, tartiblilik, jamoatchilik, optimizm, pessimizm).
E) Chegaralash va qarshi ko’rsatmalar: 1. Xatolar oqibati va mexnat xavfsizligiga 
quyiladigan talablar. 2. Kasbga layoqatsizlik tavsifi. 3. Jinsi, yoshi jixatdan chegaralash. 4. Kasbiy 
zararlar va imtiyozlar. 5. Shaxsning ijobiy deformasiyalari: