A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

D U K K AK DO SH LA R (FABACEAE) OILASI
Bu oila tarkibiga daraxt, buta va chala buta o‘simliklar kiradi. 
Ulaming belgisi quyidagilardan iborat: barglari murakkab patsimon 
tuzilgan b o ‘lib, yonbargchali, ketma-ket joylashadi. Gullari besh doirali, 
har xil tuzilgan, tugunchasi ustki, bir uyali. Mevasi dukkak bo‘lib, 
odatda ikki pallaga ajraladi. Ildizida tugunak bakteriyalar bor, ular 
havodagi erkin azotni o‘zlashtiradi. Dukkakdoshlar oilasi uchta: 
mimozalar, sezalpinlar va kapalakgullilar kenja oilalariga bo‘linadi.
M IM O Z A L A R KENJA (M IM OSOIDEAE) OILASI
Bu kenja oila vakillarining belgilari quyidagilardan iborat: guli 
to‘g ‘ri, gulqo‘rg‘oni 4-5 a’zoli, changchisi ko‘p bo‘lib, ingichka uzun 
ipchalarda joylashadi. Bu kenja oila tarkibida daraxtlardan ipak akatsiya 
va boshqa turlar bor.
Lenkoran albitsiyasi yoki ipak akatsiyasi (Albizzia julibrissin
Durazz.) 
o ‘rta bo‘yli daraxt o ‘simlikdir, uning bo‘yi 10-12 m ga, 
diametri 40 sm ga yetadi. Shox-shabbasi soyabon shaklda bo‘lib, 
nihoyatda chiroyli. Shoxlari kulrang, yasmiqchalari ko‘p, bir yillik 
novdalari yashil, mayda kul rang yasmiqchali, tuksiz. Barglari qo‘sh 
patsimon murakkab tuzilgan, bargchalari mayda, lansetsimon, bo‘yi 8- 
12 mm, eni 0,5-0,6 mm, har ikkala tomoni yashil, tuksiz. May oyining 
oxiri - iyunning boshlarida gullaydi. Guli nektarli. Mevasi yassi dukkak. 
Ipak akatsiyaning tavsifli belgilaridan biri shuki, kechqurun quyosh 
botgandan keyin barglari yig‘iladi va osilib turadi, Ertalab kun yorigach 
yana o ‘z holiga qaytadi. Yog‘ochi qattiq, sariq-jigar rangda, yaxshi 
randalanadi, teksturasi juda chiroyli, shuning uchun mebel sanoatida 
ishlatiladi, undan turli asboblar yasaladi.
Ipak akatsiya subtropik mintaqa o ‘simligi. MDHda Ozarbayjonning 
janubiy tumanlarida tog‘ tekisliklarida o ‘sadi. Po‘stlog‘ida 8% ga yaqin 
oshlovchi moddalar bor. Qora dengiz b o ‘yidagi shaharlarda ko‘p ekiladi. 
Toshkent shahrining ayrim joylarida uni uchratish mumkin, lekin uncha 
ko‘p tarqalmagan. Chunki yosh vaqtida qattiq sovuqdan zararlanadi. 
Lekin bizning sharoitda qattiq sovuq kam bo‘ladi, shuning uchun uni 
keng miqyosda ekish tavsiya qilinadi. Uni yakka-yakka yoki to ‘da-to‘da

---

qilib ekish maqsadga muvofiq.Ko‘kalamzorlashtirishda istiqbolli tur 
hisoblanadi.