B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

Aholining tabiiy harakati ko‘rsatkichlari.
 
Demografik jarayonlarni 
o‘rganishda aholining tabiiy harakati umumiy va maxsus demografik 
ko‘rsatkichlar asosida tahlil qilinadi. 

---

87 
Demografik jarayonlarni tahlil qilishda bir necha usullardan 
foydalaniladi: 
1.umumiy demografik ko‘rsatkichlarni hisoblash va baholash; 
2.turli aholi guruhlari orasida maxsus ko‘rsatkichlarni hisoblash va 
baholash; 
3.standartlashtirigan ko‘rsatkichlarni hisoblash va baholash; 
4.o‘lim va yashash jadvallarini tuzish. 
Demografik ko‘rsatkichlardan quyidagi hollarda foydalaniladi: 
1. aholi salomatligini baholash uchun (tug‘ilish,o‘lim,o‘rtacha umr 
davomiyligini hisoblashda); 
2. aholining tarkibiga ta’sir ko‘rsatuvchi tug‘ilish ko‘rsatkichini 
baholashda; 
3.aholi soni va tarkibi asosida tibbiy kadrlarni rejalashtirish va 
joylashtirish; 
4. tibbiy-ijtimoiy tadbirlarni samarasini baholash, rejalashtirish va 
prognozlashda. 
Aholining sonini va tarkibini bilmasdan turib, aholi salomatligi va 
tibbiyot muassasalarining faoliyatini chuqur tahlil qilish, ular ishini 
rejalashtirish mumkin emas. 
Demografik ko‘rsatkichlarni asosan 1000 aholiga nisbatan 
hisoblanib quyidagilarga bo‘linadi: umumiy va maxsus. 
 
Umumiy demografik ko‘rsatkichlar: 
 
1.Tug‘ilish ko‘rsatkichlari – 
xududdagi 1000 aholiga to‘g‘ri 
keladigan tug‘ilishlar sonini ko‘rsatadi va quyidagicha hisoblanadi: 
yil davomida tug‘ilganlar soni x 1000 
Х = --------------------------------------------------------------------------; 
aholining o‘rtacha-yillik soni 
 
2.O‘lim ko‘rsatkichi
– xududdagi 1000 ta aholiga to‘g‘ri keladigan 
o‘limlar sonini ko‘rsatadi va quyidagicha hisoblanadi: