Qurilish materiallari va buyumlari

Zo‘riqish hosil etuvchi sement
-portlandsement-65-75%, giltuproqli sement-13-20%, gips-6-
10% tashkil etuvchilardan iborat. Uning dispersligi 3500 sm
2
/g kam bo‘lmasligi kerak. Ushbu 
sement qotaYotgan paytda katta ichki zo‘riqish hosil qilish hisobiga armaturani taranglanishiga olib 
keladi. Bunday sementlarning qotish boshlanishi 30 min keyin va oxiri 4 soatdan kam bo‘ladi. 
Uning siqilishdagi mustahkamligi 1 sut 15 MPa, 28 sut esa –50 MPa bo‘lishi kerak.
Ushbu sement asosidagi qorishmalar va betonlar Yoriqlar hosil qilmagani uchun gaz, benzin, va 
sh.k. mahsulotlar saqlash omborxonalarida, bosim ostida ishlaydigan suv inshootlarda ishlatiladi.
Past haroratda kuydirilgan sement
-birinchi marta O‘zbekistonda professor B.I.Nudelman 
tomonidan ixtiro qilingan bo‘lib, alinitli sement deb ataladi. Alinitli sement xomashyosi tarkibiga 
kalsiy xlorid
(SaCl
2
) tuzi qo‘shiladi. Xomashyo tarkibiga SaCl
2
qo‘shilishi, sementni pishirish haroratini 
1100-1200
0
S gacha pasaytiradi. Alinit sementini tayyorlash katta miqdorda energiya sarfini tejaydi 
va iqtisodiy samaradorlikni oshiradi.
Alinit sementi tarkibida qolgan xlor ionlari u asosida tayyorlangan temirbeton konstruksiyalar 
armaturasini emirishi mumkin. Bunday ta’sirni kamaytirish maqsadida sement Yoki beton tarkibiga 
turli xildagi metallning xlorli korroziyasini ogoxlantiruvchi ingibitorlar qo‘shish zarur.
Sulfomineral sementlar SAS-fosfatli o‘g‘itlar ishlab chiqarishda chiqindi hisoblangan fosfogips 
asosida professor T.A.Otaqo‘ziev yaratgan texnologiya asosida ishlab chiqariladi.

---

- 41 - 
Tez qotuvchan yuqori mustahkamlikdagi oddiy va oq sulfomineral sementlar fosfogipsga 
kaolinit glinasi, boyitilmagan temirli boksitlar va ohaktoshlar aralashtirib tayyorlangan hom ashyoni 
1200-1250
0
S haroratda kuydirib olinadi. SAS sementlarni kuydirishda Yonilg‘i sarfi 30% 
kamayadi, aylanma xumdonning unumdorligi 25% ortadi. SAS sementi asosidagi materiallar 
atmosfera, suv muhitiga, sovuqqa chidamli bo‘ladi, ammo kompozitsion material qorilaYotganda 
suvning sarfi biroz ko‘payadi.
SAS sementini oddiy portlandsement bilan 40-60% miqdorda aralashtirib yuqori 
mustahkamlikdagi va o‘ta tez qotuvchan sementlar va ular asosida qurilish qorishmalari va betonlar 
tayyorlash mumkin.