Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Маркетинг ревизияси (тафтиши) – фирма фаолияти 
давомида вужудга келган муаммоларни аниқлаш, уни бар
-
тараф этишнинг ички имкониятларини топиш, шунингдек, 
маркетинг фаолияти бўйича керакли тавсиялар ишлаб чиқиш 
мақсадида уни доимий равишда мунтазам ва ҳар томонлама 
тафтиш қилиш.
Маркетинг режаси (дастури) – маркетинг фаолия
-
ти турлари ва унинг йўналишини аниқлаш. Одатда, мар
-
кетинг режаси қуйидагилардан иборат бўлади: 1) фирма 
мақсадининг таърифи; 2) бозор фаолияти натижаларининг 
таҳлили; 3) фирма фаолиятининг ҳар бир бозор бўйича мар
-
кетинг стратегиясининг таърифи; 4) маркетинг тадбирлари
-
ни амалга ошириш усуллари; 5) маркетинг режаси бажарили
-
шини назорат қилиш тартиби.
Маркетинг стратегияси – бозорни кенгайтириш ва 
юқори фойда олиш мақсадида маркетинг фаолиятини таш
-
кил этишнинг самарали усулларини аниқлаш.
Маркетинг субъекти – ишлаб чиқарувчи ва хизмат кўр
-
сатувчи, улгуржи ва чакана савдо корхоналари, маркетинг 
мутахассислари ҳамда турли хил истеъмолчилар. Ҳар бир 

---

238
субъект маркетинг фаолиятини амалга оширишда маъ лум ва
-
зифаларни бажаради. Одатда, хўжалик ташкилотлари воси
-
тачилик вазифасини бажарувчи маркетинг мутахассисларини 
жалб этиб туради.
Маркетингни ташкил қилиш (уюштириш, тузиш, 
жалб қилиш) – маркетинг хизматини бошқарадиган идо
-
раларнинг ташкилий қурилиши. Маркетингни ташкил 
қилишнинг бир неча хил варианти мавжуд: 1. Вазифала
-
ри бўйича маркетинг хизмати ташкил қилинса, жавобгар
-
лик айрим олинган соҳалар (таъминот, сотиш, тақсимлаш 
ва шу кабилар)га тенг тақсимланади. Маркетинг фаолияти
-
нинг алоҳида вазифалари – бозорни тадқиқ қилиш, ишлаб 
чиқариш ва маркетингни режалаштириш, хизмат ва сотув
-
ни бошқариш ҳамда сотувни рағбатлантириш бўйича ҳам 
бўлимлар ташкил қилиш мумкин. Маркетингни ташкил 
қилишнинг бу шаклидан бозор унчалик катта бўлмай, унда
-
ги товарлар тури хилма-хил бўлмаганда ва улар бир бутун 
деб қаралган ҳолларда фойдаланилади. 2. “Товар турлари 
бўйича” маркетингни ташкил қилишда товарлар кўп ишлаб 
чиқарилган бўлиб, уни ишлаб чиқариш ва сотиш ўзига хос 
алоҳида шартларни талаб қилса, товарларнинг айрим турла
-
ри учун жавобгарлар белгиланади. Бироқ бундай ҳолларда 
ахборот алоқаларини ўрнатиш; бир-бирининг вазифасини 
бажарадиган илмий текшириш ва сотувчи тармоқлар учун 
қўшимча маблағ сарфлаш лозим бўлади. 3. Бозорлар бўйича 
маркетингни ташкил қилишда айрим олинган бозорларнинг 
хусусиятлари жуда муҳим бўлиб, сегментлар маҳсулотга 
алоҳида эътибор талаб қилган ҳолларда қўлланилади.
4. “Ҳудудлар бўйича” маркетингни ташкил қилиш маълум 
бир ҳудудда сотилаётган товар турлари ўртасидаги фарқ 
унчалик катта бўлмаган, лекин истеъмолчиларнинг де
-
мографик ва маданий фарқлари катта бўлган ҳолларда 
қўлланилади.