O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа» kafedrasi

Embriologiya va gistologiya 
Asosiy qism (ma’ruza) 
Kirish 
―Embriologiya‖ fani, uning biologiya fanlari tizimida tutgan o‘rni va boshqa fanlar 
bilan o‘zaro bog‘liqligi. Fanning maqsadi va vazifalari. Fanning asosiy bo‘limlari va 
tarmoqlari. 
―Embriologiya‖ fanining rivojlanish tarixi. Individual rivojlanish 
biologiyasining asosiy bosqichlari. Solishtirma embriologiya. Preformizm va Epigenez 
nazariyalari. 
Evolyutsion 
embriologiya. 
Rivojlanish 
mexanikasi. 
Eksperimental 
embriologiya. Rivojlanish biologiyasining tadqiqot usullari. Rivojlanish biologiyasi fani 
yutuqlarini – tibbiyot, biotexnologiya, qishloq xo‘jaligi, chorvachilik, baliqchilik va halq 
xo‘jaligining boshqa sohalarida qo‘llash, shuningdek ushbu sohalardagi ayrim dolzarb 
masalalarni samarali hal etishdagi ahamiyati
.
Embriologiya fanining tarixi 
Ushbu kursning maqsadi talabalarni embriologiyaga doir adabiyotlar va individual 
rivojlanish ta‘limotining taraqqiyot tarixi bilan tanishtirishdan iboratdir. Uning uzluksiz va 
tizimli fan sifatida shakllanish bosqichlari, preformizm va epigenez nazariyalarining 
vujudga kelishi (V.Garvey, A.Levenguk, K.F.Volf xizmatlari), I.I.Mechnikov va E.Gekkel 
solishtirma (qiyosiy) va evolyutsion embriologiya asoschilari ekanligi va embrion (murtak) 
varaqalari xamda biogenetik qonunning kashf qilinishida Ch. Darvin tabiiy tanlanish 

---

110 
to‘g‘risidagi ishlarining tan olinishi va uning organik dunyo rivojlanishining evolyutsion 
yo‘nalishini tushunishdagi roli, shular bilan bir qatorda fan nomoyondalari A.N. Severtsov, 
I.I. Shmalgauzen, P.P. Ivanov, B.P. Tokin, G.A. Shmidt, va B.A. Astaurovlarning ishlari. 
Ushbu fanga o‘z xissasini qo‘shgan o‘zbek olimlari Zufarov, Xamidov J.X., Musaev J.A. 
ishlarini o‘z ichiga oladi.