Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

 
III 
a
darajali kuyishda
terini yuz qismlarini, ba’zi joylarda butun qavatigacha, 
so‘rg‘ichsimon qavat nekrozi bo‘ladi, pufakchalar, oq yoki qora rangdagi dog‘lar 
bilan qoplangan, giperesteziya kuzatiladi. O‘lgan to‘qimalar po‘stloq hosil qiladi, 
tirik to‘qimalardan demarkatsion chiziq hosil qilib ajraladi. 
79-rasm.
 
 
I darajali kuyish 
II darajali kuyish 
 
 
III darajali kuyish 
IV darajali kuyish 
III 
b
darajali kuyishda 
so‘rg‘ich qavatidan tashqari, teri osti qavati ham 
shikastlangan. Teri och kulrangda bo‘lib, dog‘simon ko‘rinishda. Gipersteziya yoki 
to‘liq anesteziya. Bitishida dag‘al, kamelastik oq rangli kelloid chandiqlar hosil 
bo‘ladi. 
IV darajali kuyish klinik manzarasi.
 
Bu darajada chuqur to‘qimalarning 
shikaslanishi ko‘mirlanish ko‘rinishida bo‘ladi, suyaklar ham shikastlanishi 

---

191 
mumkin. To‘qimalar qora rangdagi sinuvchan holatga keladi. Kuyish o‘z o‘zidan 
bitishi kuzatilmaydi. Nekrektomiya va amputatsiyalar qilinadi.
Kuyishlar tinchlik davrida ham, ayniqsa urush davrida ham ko‘p uchrashini 
hisobga olib hamshiralik jarayoni rejalashtiriladi. Harbiy vaziyatda ham bu 
choralarni ahamiyati katta. Evakuatsiya bilan birgalikda favquloddagi vaziyatlarda 
ham quyidagi yordam turlarini bajarish kerak. 
Kuyishda birinchi yordam:
jabrlangan bemorni olovdan ozod etish, ustidagi 
yonayotgan kiyimlarini o‘chirish yoki echib olish, kuygan sohani sovuq suv 
oqimida og‘riqlar to‘xtagunicha sovitish, aseptik yoki maxsus bog‘lam qo‘yish, 
og‘riqsizlantiruvchi tadbirlarni qo‘llash. 
Birinchi shifokorlik yordamini ko‘rsatish.
Kuygan jarohatlarni davolash birlamchi 
xirurgik ishlov berishdan boshlanadi. Kuygan jarohat furatsillin oqimi bilan 
yuviladi, pufakchalar asosidan teshiladi va suyuqlikni chiqarib tashlanadi. Ajralgan 
epidermis qavati olib tashlanmaydi. 
Birinchi shifokorlik yordam ko‘rsatish.
Jarohatga yog‘li-furatsillinli yoki 0,5% 
yodopironli bog‘lam qo‘yiladi. Og‘riq qoldiruvchilar in’eksiyalari: analgin, 
baralgin, narkotik analgetiklar. Bemor zudlik bilan ixtisoslashtirilgan kuyish 
markazlariga yuboriladi. 
Davolash.
I darajada – 5% sintomitsinli bog‘lamlar qo‘yiladi. Yuz sohasidagi 
kuyishlar «ochiq» yo‘li bilan davolanadi (baliq yog‘i, oblepixa yog‘i). II-IIIA 
darajada – mayda pufakchalar ko‘chirilmaydi, katta pufakchalar asosida teshiladi 
va suyuqlik chiqarib tashlanadi. Sintomitsin va levomekol malhamlari, yog‘li-
furatsillinli aralashmalar bilan bog‘lanadi. II-darajali kuyishlar 2 hafta davomida 
tuzaladi. 
III A darajada kuyishlar 3-4- hafta davomida tuzaladi. Qo‘l va oyoqlar kuyishida 
«yopiq» usulda davolanadi. Tananing keng qismlari kuyganda: yuz, badan «ochiq» 
usulda maxsus aeroterapevtik uskunalarda davolash ishlari olib boriladi. III B-4 - 
darajadagi chuqur kuyishlarda nekrektomiya qilinadi. Nekroektomiyadan keyingi 
hosil bo‘lgan granulyasion to‘qimani teri autotransplantati bilan yopiladi, yani 
autodermoplastika qilinadi. Teri 2 mm qalinlikda sog‘ sohalardan: son, elka, qorin 

---

192 
old devori, beldan maxsus asbob – «Dermatom» yordamida olinadi. Olingan teri 
maxsus uskuna «Perforator» yordamida teshilib, granulyasiyalashgan jarohatga 
o‘tkaziladi. 
Kuyishdagi asoratlar: bo‘g‘imlarda kontrakturalar, kelloid chandiqlar, trofik 
yaralar hosil bo‘lishi, IV darajada ko‘mirlanish natijasida bemorlar nogiron bo‘lib 
qolishadi.