Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

 
–
 
o‘tkir davrda aniqlanadi. Bunda parda venalari 
kengayib qovuzloqsimon ko‘rinish oladi, qonga to‘lishadi. Arteriyalar torayib, 
parda tomirlar bo‘ylab shishadi. Ko‘ruv nerv diski chegaralarining aniqligi 
yo‘qoladi. To‘r parda tomirlaridagi o‘zgarishlar odatda ikki tomonlama bo‘ladi, 
biroz assimmetriya kuzatilishi ham mumkin. 
Yuz qon tomirlari tonusining labilligi
 
(yuzning qizarishi yoki oqarishi), vazomotor 
“o‘yin”. 
Gipergidroz,
asosan distal — qo‘l kaftida va oyoq panjasi pastki 
yuzalarida kuzatiladi. Nevrologik mikrosimptomlar aniqlanishi mumkin — yuz 
nervi pastki shoxining qaytar parezi (burun-lab burmasining tekislanishi hisobiga 
og‘iz burchagining biroz asimmetriyasi); pay, teri reflekslarining labil, engilgina 
asimmetriyasi, qorin yoki kremaster reflekslarining pasayishi; engil bir necha 
kunda (3-7 kun) o‘tib ketuvchi miya pardasi belgilari. Ijobiy barmoq-burun 
sinamasi, Romberg holatida chayqalish, ko‘z qovoqlari va cho‘zilgan qo‘llarning 
qaltirashi. Tez o‘tib ketuvchi qorachiqlarning miozi va midriazi, fotoreaksiya 
saqlanib 0,5 - 0,6 s gacha susayadi (normada 0,2 s). 
Vestibulyar sindrom.
Boshning engil shikastlanishlarining o‘tkir davrida bemorlar 
xushini yo‘qotmagan hollarda ham spontan vestibulyar bosh aylanishlari, doimiy 
bo‘lmagan 1 darajali gorizontal (klonik) nistagm kuzatilishi mumkin. Nistagm 
yaqqol, bir tekis ritm va klonik xarakterli.
Davolash. 
2-3 hafta davomida yotoq holat. Kalla ichi bosimini va miya 
shishini kamaytirish uchun har kuni vena ichiga gipertonik eritmalar (30-50 ml – 
40% glyukoza, 20-50 ml 10% natriy xlorid, 10 ml 40% urotropin, 5-10 ml 25% 
magniy sulfat), diuretiklar (laziks, furosemid 2-6 ml) yuboriladi. Bu davolash 

---

174 
prinsiplari hamshiralik jarayonini harbiy dala sharoitida ham asosiy bo‘g‘inlaridan 
hisoblanadi, chunki urushda bosh sohasidagi jarohatlar ko‘p uchraydi.