Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

YaRALAR DIFTERIYaSI 
Yaralar difteriyasining (Difteria vulnaris) etiologiyasida Leffler tayoqchasi 
(Corynebacterium difleria) ahamiyatlidir. 
Klinik manzarasi.
Mayda-mayda yaralar holida namoyon bo‘ladi (108-
rasm). Yara atrofida to‘qimalar shishib, qizaradi. O‘rtacha loxaslik kuzatiladi, 
klinik jarayon ancha vaqtgacha cho‘ziladi. Yallig‘lanish belgilari sust ifodalanadi. 

---

264 
Diagnosikasi
bakteriologik tekshirish bilan ifodalanadi. Saprofit difteriya 
qo‘zg‘atuvchisi respirator yo‘llarining shilliq pardalariga o‘rnashadi. Difteriya 
guruhining taxminan 40% mikroorganizmlari sovuq oldirgandan so‘ng kasal 
yuktirgan yaralarda ro‘yobga chiqadi. 
Differensial diagnosikasi:
yaraning nospetsifik infeksiyasi, sil, erizipeloid, 
quturish paytidagi yaralardan farqlash kerak. 
108-rasm. Teri difteriyasi. 
 
Davosi.
Bemorlarni izolyatorlarga joylash kerak. Spetsifik halqum 
difteriyasini davolashdagi kabi difteriyaga qarshi zardob (25000-50000 AE) 
muskul orasiga yuboriladi. Jarohatlangan qo‘l yoki oyoqni immobilizatsiyalanadi. 
Antibiotiklar, antiseptiklar va difteriyaga qarshi zardoblar qo‘llaniladi. 
 
SURUNKALI XIRURGIK INFEKSIYa 
Yiringli xronik spetsifik xirurgik infeksiya (xronik osteomielit, uzoq 
vaqtgacha bitmaydigan yaralar, oqma yaralar) o‘tkir jarayonlar bo‘lib o‘tgach, 
qaytadan rivojlanadi. Kamdan-kam hollarda birlamchi xarakterga ega bo‘ladi. Bu 
infeksiya organizmning qarshilik ko‘rsatish kobiliyati pasayganda, regenerativ 
jarayonlar sust ifodalanganda, yarada infeksiyaga sharoit yaratuvchi omillar (yot 

---

265 
jismlar, suyak bo‘lakchalari, yiring oqishi) bo‘lgan hollarda rivojlanadi. Bu 
jarayonning klinik manzarasi va davosi o‘tkir xirurgik infeksiyaga o‘xshab ketadi. 
Xronik spetsifik xirurgik infeksiya ko‘pincha birlamchi bo‘ladi. Uni spetsifik 
qo‘zg‘atuvchilar keltirib chiqaradi. U sust kechadi. Bu protsesslarga xirurgik sil, 
aktinomikoz, suyak-bo‘g‘im zaxmi kiradi. Tulyaremiya, leyshmanioz, lepra, 
brutsellezning xirurgik turlari kam uchraydi. Bularning har biri o‘z 
qo‘zg‘atuvchilari tufayli rivojlanadi. Ularning hammasi sust, boshlanishlari bilinar-
bilinmas kechishi bilan ifodalanadi. To‘qimalarda spetsifik granulemalar paydo 
bo‘ladi.
Profilaktikasi umumiy, tibbiy, ijtimoiy choralardan iborat. Tashxis qo‘yish 
boshida ko‘pincha qiyin bo‘ladi. Shuning uchun bakteriologik tekshiruvlar, 
to‘qimalar biopsiyasi va spetsifik serologik reaksiyalar diagnostikada qo‘llaniladi.