Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar II xalqaro ilmiy anjumani

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
363 
чегарасини қўйиш имконияти мавжуд. Агар ўлчанаётган харорат ўлчов 
чегарасидан пасайиб ёки кўтарилиб кетса хабардор қилиш имконияти 
мавжуд. Ушбу лойиҳа нафақат термодатчикдан келаётган маълумотларни 
балки бошқа датчиклардан келаётган маълумотларни ҳам қабул қилиши 
ишлов бериши ва Microsoft Excel дастурига ёзиб бориши мумкун. 
2-расм. Қурилманинг
 
принципиаль схемаси 
Қурилманинг техник маълумотлари: 
 

Қабул қилувчи кучланиш: 4.5 – 5.5В; 

Ток сарфи: 260мА;

Қуввати 1,3 W; 

ҳарорат ўлчаш диапазони 0 ... +600 °C. 

Ўлчашлар ораcидаги вақт: 1c (ўзгартитиш мумкун). 

Сўнги маълумотларни контроллерлар хотирасида ёки флеш 
картага сақлаш имконияти.

Сезгирлик даражаси 0.25 ...0.5 °C. 

“PLX-DAQ Spreadsheet” дастури орқали компютерга маълумот 
қабул қилинади.

Олинган маълумотлар excel жадвал кўринишда компютер базасига 
киритилади. 
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР. 
 
1.
Усмонов А.У., Шомуродова Д.М. ― Автоматика асослари. Тошкент. 
―Ўқитувчи, 2001. 
2.
https://Arxiv.uz
3.
https://Hozir.org 
4. https://izi.ua 

---

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
364 
РАҚАМЛИ ДАСТУРЛАР ЁРДАМИДА
БОШҚАРИЛУВЧИ ДАСТГОҲЛАР 
 
А.Х. Ҳайдаров,
Ш.Н Абдукаримов. 
И.Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети. 
Маълумки ҳозирги кунда автоматлаштириш ҳар бир соҳада ўз ўрнига 
эга бўлиб улгурган. Ҳаттоки механик жараёнлар ҳам автоматлаштирилмоқда. 
Бунга мисол қилиб рақамли бошқарилувчи дастгоҳларни мисол қилиб олсак 
бўлади.
Саноатда программа (дастур) ёрдамида бошқариладиган дастгоҳлар 
тобора кенг ишлатилмоқда. Рақамли кодда берилган ва аниқ бир тилда 
ёзилган ҳамда дастгоҳ иш органларини белгиланган ишни бажаришни 
таъминловчи командалар изчиллиги кўринишида берилган дастур бўйича 
бошқариш, яъни автоматлаштирилган дастгоҳлар билан танишиб ўтамиз. 
Сонли дастур ёрдамида бошқариш системаси бу командаларни 
автоматик тарзда ўқийди ва бажаради. Дастурларни ёзиш учун 
ишлатиладиган кодларнинг асоси 2 лик ва 10 лик саноқ системаларидан 
иборат. 
Рақамли ёки сонли дастурлар ёрдамида бошқариладиган дастгоҳларнинг 
авзалликлари қуйидагилардан иборат:
−
одам дастгоҳда ишлашдан озод бўлади;
−
меҳнат унумдорлиги ортади;
−
жиҳозларнинг 
самарадорлиги 
юқори, 
дастур 
ёрдамида 
бошқариладиган битта дастгоҳ 8 тагача дастгоҳнинг ўрнини 
босади;
Программа ёрдамида бошқаришни жорий этиш саноат тармоғи учун 
технологик программани тайёрлашни марказлаштиришга, унинг малакали 
программачи кадрлар тайёрлашга имконият беради, маҳсулот сифати ортади, 
брак маҳсулот миқдори камаяди. 
Программалаштиришнинг 2 та усули мавжуд бўлиб: Биринчи усулда 
детал чизмаси олинади ва жадвал ёки аналитик кўринишдаги тенглама 
кўринишида кодланади. Бунда дастгоҳ асбоби ва иш органлари ҳаракатининг 
траекторияси элементар участкаларга бўлиб чиқилади. Ҳар бир участканинг 
координаталари X, Y, Z ўқларига ортирма кўринишида тушунтирилади. 
Программа элтгич ҳажми кичикроқ бўлиши учун магнитли лентага 
ёзишга мўлжалланган бир неча йўл бор. Программа универсал ёки махсус 
ҳисоблаш машинасига киритилади.

---