O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti

Rafiqov A.A. Tabiatda ekologik muvozanat. Toshkent, “Fan”, 1990-yil. 
Tirik organizmlar to`rtta asosiy muhitlarda tarqalgan. Ulardan ikkitasi havo 
muhitlari o`lik, tuproq muhit oraliq va organizm (muhit sifatida) tirik xususiyatga 
ega. Har bir hayot muhiti o`z navbatida organizmlar yashashi uchun har xil 
yashash joylaridan iborat. Masalan, suv muhiti quyidagi yashash joylari sifatida 
uchrashi mumkin: chuchuk va sho`r suv, ko`lmak va oqar suv, chuqur va sayoz, 
iliq va sovuq va hokazolar. Yashash joyining o`zgarishi tirik organizmlarga salbiy 
ta’sir ko`rinishi mumkin, qachonki u o`zgarish salbiy tomonda bo`lsa.
Tadqiqot ishida qo`llanilgan usullar. 
Magistrlik dissertatsiyasini yozish 
jarayonida, tabiatni va atrof-muhitni himoya qilish jarayonida ekologik bilimlar 
majmuasiga ega bo`lish, tabiiy zahiralaridan inson manfaatlari uchun foydalanish 
masalalariga oqilona yondashuvni nazarda tutadi. Tadqiqotni amalga oshirishda 
kuzatish, o`rganish, tahlil qilish uslullaridan foydalanildi.
Magistrlik dissertatsiyasini tayyorlashda bir-biri bilan bog`liq bo`lgan ilmiy 
yondashuvlar, tamoyillar va usullardan ham foydalanildi. Ushbu usullar 

---

9 
viloyatning ekologik muomolarini o`rganishda, tahlil qilishda va viloyatda ro`y 
berayotgan tabiiy geografik jarayonlarni aniqlashda foydalanildi. Olingan 
natijalardan nazariy va amaliy ishlarda foydalanish mumkin bo`ladi.
Tadqiqotning nazariy va amaliy ahamiyati.
 
Bajarilgan magistrlik 
dissertatsiyaning natija va xulosalarini viloyatda atrof-muhitni muhofaza 
tadbirlarini rivojlantirish bo’yicha qabul qilingan istiqbol rejasini ijrosini 
ta’minlash bo’yicha tadbirlardan farqlanish mumkin. Bundan tashqari tadqiqotning 
ilmiy va amaliy tavsiyalari oliy o’quv yurtlari hamda akademik litsey va 
kollejlarning o’quv jarayonini amalga oshirishda ko’mak beradi. 
Shu bilan bir qatorda mintaqadagi atrof-muhitni muhofaza qilishda, ekologik 
holatni barqarorlashtirishda tabiiy resurslardan samarali foydalanish maqsadida 
yangi istiqbolli rejalarni islab chiqishda dasturiy asos bo’lib xizmat qilishi 
mumkin.