O‘zbeкiston respubliкasi

uchirib yuborgan
. 

---

226 
(H.Naz.); «harakatning bajarilganligi va uning hozir ham mavjudligi»: 
O„rinda ham gaplashaveramiz, sen juda 
charchagansan. 
(I.Rah.); 
d)
-(i)b-
: «harakatni bevosita kuzatmaganlik, undan keyin 
xabardor bo‗lganlik»: 
O„zim ko„rdim, tosh chap yelkasiga 
tushibdi
; 
«to‗siqsizlik»: 
Ustidan oshirib o„q 
otibman-u, 
kiprik qoqmaydi-ya! 
(A.Qah.) 
e)
edi
: «harakat holatning hozir emas, balki o‗tgan, avvalgi vaqtga 
oidligi»: 
Suv endi yerga singmay, 
muzlab qolgan edi. 
(A.Qah.) 
Bunday ma‘nolar qatorini yana ancha davom ettirish mumkin. 
Biroq keltirilgan qo‗shtirnoq ichidagi ma‘nolarga diqqat qilinsa, 
ulardagi umumiylik «harakatning o‗tgan zamonga oidligi» bo‗lib, 
qolgan farqlarning birortasi zamon UGMsiga daxldor emas. Masalan, 
«to‗siqsizlik», «bevosita kuzatmaganlik», «o‗zaro suhbatlashib turgan 
paytda bo‗lmaganlik» kabilarning zamon ma‘nosiga mutlaqo tegishli 
joyi yo‗q. Demak, ularni zamon doirasida tahlil etish ortiqcha. Shu 
boisdan 
o„tgan zamon hikoya fe‟li, o„tgan zamon davom fe‟li 
atamalaridagi 
«
hikoya», «davom»
unsurlarini zamonga daxlsiz 
hodisalarning ZКni murakkablashtiruvchi hodisa sifatida qarash 
maqsadga muvofiq. 
Zamon ma‘nosiga boshqa ma‘noning qorishuvini ham grammatik 
illuziyaning bir ko‗rinishi sifatida baholash mumkin. 
O‗tgan zamon shakli kesimning payt valentligini hol vazifasidagi 
o‗tgan zamon ma‘noli so‗zshakllar bilan to‗ldiradi: 
kecha 
kel
di
, 
o