O‘zbeкiston respubliкasi

Lug„aviy-sintaktik 
(funksional
) 
shakllar. 
Alohidaliklar 
tilshunosligi
da funksional shakllar eng qizg‗in munozaralar 
maydonidir. 
Funksional 
shaklning 
mohiyati 
shundaki, 
bu 
kategoriyaning shakllari ma‘lum bir so‗z turkumiga mansub birlikni 
yo shu turkumga хos bo‗lmagan va boshqa bir so‗z turkumining 
turkum vazifasi bo‗lgan mavqega ko‗chiradi (chunonchi, 
olgan 
kitobim 
birikmasida 
olgan
ning aniqlovchi vazifasida kelishi) yoki 
unga 
o‗zgacha ma‘no-mohiyat bag‗ishlaydi (chunonchi, 
uy 
anjomlari
~
uydagi 
anjomlar
). 
Bundan 
anglashilib 
turibdiki, 
derivatsiya~relyatsiya 
farqlanshida 
funksional 
shakllar 
oraliq 
uchunchi tabiatiga egadir – ularda semantik va sintaktik tomonlar 
o‗zaro qorishib ketgan.Ularda lug‗aviy va sintaktik shakllarga хos 
bo‗lgan bir tomonning ustunligini aniqlash behad 
qiyin. 
Tilshunoslikda fe‘l turkumiga хos funksional shakllar sifatida 
ravishdosh, sifatdosh, harakat nomi paradigmalari (kategoriyalari) 
ni 
ko‗rsatish deyarli odat tusini olgan. Lekin otlarda (kengroq ismlarda) 
funksional shakllarni ajratish tilshunos A.Hojiyev ilmiy faoliyati 
bilan bog‗liq: olim turkiy tillar qurilishining o‗ziga хosligiga tayanib, 
otlarda ham funksional shakllarni ajratdi. Otlardagi (ismlardagi) 
funksional shakllar ham kategorial 
shakl 
bo‗lib, ismlarning 
funksional shakllari paradigmasiga (kategoriyasiga) birlashadi. Bu 
kategoriya shakllari sifatida quyidagilarni ko‗rsatish mumkin: 
Asos shakl 
Kesim vazifali qarashlilik shakli 
(qo‗shimchasi − 
niki
)