“kasbiy pedagogika” fan sifatida

3. Pedagogik tadqiqot metodlarining amaldagi turlari (nazariy va empirik)
1. Nazariy metodlar: ilmiy pedagogik manbalarni tahlil qilish, tahlil  va sintez,
induksiya va deduksiya, turlash (shajaralash), analogiya, taqqoslash kabilar.
2. Emperik metodlarga:  ma’lumotlar olish va yig‘ish (kuzatish, suhbat, anketa
so‘rovnomasi, test so‘rovnomasi va shu kabilar); ma’lumotlarga ishlov berish
(matematik, statistik, grafik, jadval); baholash metodlari  (o‘zini-o‘zi baholash,
reyting, pedagogik konsilium); pedagogik tadqiqot natijalarini amaliyotga joriy etish
(tajriba-sinov ishlari, tajribaviy  o‘qitish, ommaviy o‘qitish) kabilar. Tadqiqotchi aniq
shart-sharoit va  vaziyatga binoan maqbul metodlar uyg‘unligini tanlaydi. Ilmiy
tadqiqotchilik faoliyatining prinsiplari, metod va usullarini bilish fanning
metodologik asoslarini bilishni anglatadi.
Pedagogik jarayon yaxlit hodisa bo‘lib, unda biologik, ijtimoiy, individual va
jamoaviy jihatlar murakkab o‘zaro munosabat hamda ta’sirda bo‘ladi. Ta’lim-tarbiya
jarayonini harakatlantiruvchi kuch shaxsning o‘z-o‘zini rivojlantirishi va
takomillashtirishi hisoblanadi.
Pedagogik jarayon ta’lim, tarbiya va shaxsni rivojlantirish qonunlari haqidagi
bilimlar asosida qo‘yilgan maqsadga uyg‘un holda o‘quvchilar faoliyatini tashkil
etishdir. Pedagogik jarayon boshqa ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy – axloqiy va

---

34
shu kabi jarayonlar bilan bevosita bog‘liq bo‘lib, u  bevosita uning maqsadi, vazifasi,
mazmuni, ishtirokchilarining hamkorlik faoliyati va natijalarida o‘z ifodasini topadi.
Pedagogik jarayonga tashqi: tabiiy geografik, ijtimoiy, ishlab chiqarish,
madaniy va shu kabi shart-sharoitlar ta’sir qiladi. Pedagogik jarayon o‘zining
maqsadi, vazifalari, mazmuni, metodllari ishtirokchilarining o‘zaro ta’siri, erishilgan
natijasi bilan tavsiflanadi.
Pedagogik jarayonning yaxlitligi maxsus o‘quv dasturiga binoan ta’limiy,
tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlar birligini ta’minlash bilan amalga oshiriladi.
Pedagogik jarayonning mazmun komponenti ma’lum o‘quv dasturlari bilan aniqlanib,
insoniyat jamiyatining ijtimoiy munosabatlar, g‘oyalar, ishlab chiqarish, mehnat, fan
va madaniyat  sohalaridagi tajribalarini o‘zida mujassamlashtiradi. Pedagogikaning
muammolarini tadqiq etishga ko‘p sonli ishlar bag‘ishlanganligi bois ularga batafsil
to‘xtalib o‘tmadik.