65
•«Келажакни ўз қўлинг билан ярат».
Аммо стратегияни аниқлашда унутмаслик керакки:
•
Товуқ донни битталаб чуқийди.
• Бошингдан ошиб сақрай олмайсан.
Корхонанинг истиқболдаги стратегиясини асослаш мақсадида қуйидаги ҳолатларга
нисбатан ходимларнинг фиқрини аниқлаб олиш ўринлидир ( 2-жадвал)
2-жадвал.
Корхонанинг истиқболдаги тараққиётини аниқлаш бўйича саволлар.
№
Мўлжалдаги ҳолатлар
Йўқ
Аниқроғи
ҳа
Йўқ
ҳа
1
2
3
4
5
6
1.1.
Корхона ўз тараққиётининг аниқ мақсадларига зга
+
1.2.
Режа ва топшириқлар ҳар доим бажарилади
+
1.3.
Маҳсулот аниқ стандарт ва меъёрлар асосида ишлаб
чиқарилаяпти
+
1.4.
Маҳсулот сифатини яхшилаш бўйича режали иш олиб
борилаяпти
+
1.5.
Маҳсулот ассортименти, тез-тез янгиланиб туради
+
1.6.
Ишлаб чиқариш тўла юкланган
+
1.7.
Корхона доимий товар етказувчи билан ишлайди.
+
1.8.
Ишлаб чиқаришнинг тўхтаб қолган ҳоллари камдан-кам бўлади
+
1.9.
Маҳсулоти сотиб олувчиларга жуда ҳам яхши маълум.
+
1.10.
Ҳаридорларнинг фиқри доимо ўрганилиб борилади
+
1.11.
Асосий рақобатдошлар фаолияти мунтазам таҳлил қилиб
борилади
+
2.1.
Яроқсиз маҳсулот ишлаб чиқарилган, тартиббузарлик барбод
бўлиш каби нохушликлар содир бўлган ҳолларда уларнинг
сабабчиларини аниқлаш фаоллик билан олиб борилади.
+
2.2.
Бошқаришнинг қуйи ва ўрта бўғинларидаги қўпгина раҳбарлар ўз
тинчлигини турли ёзишма ва чиройли ҳисоботларни тақдим
этиш йўли билан сақлайдилар
+
2.3.
Ахборотларга руҳсат ходимнинг функциясига қараб эмас балки
унинг эгаллаган мавқеига қараб берилади.
+
2.4.
Корхонанинг ўз олдига қуйган мақсади аниқ эмас. Кўпларга бу
мақсад номаълум
+
2.5.
Агар хатога йўл қўйилган бўлса, унда бу хатони хатога йўл
қуйган ходимнинг ўзи эмас, балки энг аввало унинг бошлиғи ёки
касбдошлари билади.
+
2.6.
Корхонада «корхона худбинлиги» хуқумрон
+
2.7.
Қабул қилинган қарорларни ходимлар ўзлари учун эмас, балки
ўзларига қарши қарорлар деб қабўл қилишади.
+
2.8.
Кўпгина раҳбарлар бошқаришни коллектив асосида бўлишига
интилишмайди. Улар «Буйсинувчига буйруғ» қабилида иш
тутадилар.
+
2.9.
Раҳбарлар тўғрисида гап борар эқан, одатда «Улар
юқоридагилар» деб шаъма қилишади
+
2.10.
Ихтилофлар кўп ҳолларда майда-чуйдалар туфайли юзага келади
+
66
2.11.
Маожлислар узоқ давом этади ва кўп ҳолларда натижасиз
тугайди. Бу ерда гап масаланинг моҳияти ҳақида эмас, балки
ўзининг нафсонияти учун кураги тўғрисида боради.
2.12.
Ходимлар қанчалик ўз касбини билади ва уни қандай даражада
уддалаяпти, у ҳақида раҳбар жуда ҳам кам билади. Ҳаттоки у
ходим меҳнатини қайси меъёрлар асосида баҳолашни ҳам
билмайди.
+
2.13.
Ишда ғайрат, иштиёқ ташаббускам учрайди.
+
2.14.
Кўпгина ходимлар шартномаларнинг тузилганини, иш режимини
ва мансабга оид қўлланмаларни синчковлик билан «ковлашади».
Улар ўзларининг хақ ҳуқуқларига нисбатан хушёр.
+
2.15.
Раҳбарларнинг ўқувсизлиги кўпгина ходимларни таъжубга
солади. Шу савия учун ҳам шунча узоқ ўқиш керакмиди? Ундай
раҳбарлар нимага қодир эқанликларини кўрсата олмайдилар.
+
2.16.
Зое кетган вақт ва сифатсиз бажарилган иш охир оқибатда
корхонага, қолаверса ҳар бир ходимга зиён етказади, деган
ташвиш ҳамма вақт ҳам ўз аксини топмайди.
+
2.17.
Ходимлар коллектив услубидаги раҳбарликни унчалик
ёқтирмайдилар. Улар корхонанинг ривожланиш йўналишини аниқ
билишни хохлайдилар. Топшириқ олишни ва агар у билан боғлиқ
бўлган қарор нотўғри бўлган бўлса, бу учун қайғурадилар.
4-
Бу ерда қониқарсиз жавоблар салмоғи қанчалик юқори бўлса, шунчалик
стратегияни
аниқ белгилаш ҳавф остида қолади. Мисолимизда жаъми 28 жавобдан 18 та жавоб
қониқарсиз бўлган. Демак уларнинг салмоғи 64 фоизни ташкил қилган. Бундай ҳолат жуда
ҳам нохуш ҳолат бўлиб ҳисобланади ва стратегияни ишлаб чиқиш жараёнини
салбий жавобларнинг чуқур таҳлилидан бошланиши лозимлигидан далолат беради.
Хўш, стратегик бошқарувнинг ўзи нима?
Стратегик бошқарув - бу корхона
(фирма)нинг истиқболдаги мақсади ва имконияти билан ходимлар манфаатини
уйғунлаштиришга мўлжалланган узоқ муддатли бошқарув усулидир. Бошқача қилиб
айтганда, стратегик бошқарув - бу стратегик мақсадни амалга оширишга қаратилган
бошқарув фаолиятидир.
Айрим корхона (фирма)лар турли сабабаларга кўра стратегик бошқарув жараёни
билан чуқур шуғулланмайдилар. Бу сабабларнинг айримларини келтирамиз:
• юқори поғонадаги раҳбарият корхона аҳволини тўлиқ тавсифловчи ахборотга эга
эмас. Бундай ҳол мавжуд ҳисоб-китоблар, ахборот тизимининг мукаммал эмаслиги
оқибатида бўлиши мумкин. Табикй бундай шароигпда бошқарувчилар мазкур корхонага
рақобатдош бўлган корхоналар тўғрисида, бозордаги талаб, таннарҳ баҳо ҳақидаги
маълумотларга эга бўла олмайдилар.
• кўпчилик менежерлар корхона фаолиятини билиши нуқтаи назардан ўзларини
юқори баҳолайдилар. Улар одатда салбий маълумотларни тан олишмайди ва уларга
ўзгартириш киритишга ўринишади.
• кўпгина фирма раҳбарлари мавжуд ҳолат ёрдамида корхона нуфўзини сақлаб
туришга ҳаракат қилишади. Улар янгиликка интилишмайди, ходимлар томонидан
иновацияга бўлган ташаббўсни қўллаб-қувватламайди.
• аксарият раҳбарлар корхона (фирма)нинг жорий режаларини тўзишни афзал
кўришади, кундалик вазифалари билан чекланишади. Бундай ҳол уларни корхона
истиқболи тўғрисида фиқолашга ундамайди.
• ўткинчи муваффақият менежерларнинг эски раҳбарлик услубини кўллашга
мажбур қилади. Айнан шундай ҳолат бугунги кун ёки истиқболдаги ҳолатни инкор
этишга ундайди.
67
Бундай ва шунга ухшаш салбий сабабларга қул бўлган раҳбар корхона инқирозга юз
тутгандагина стратегик бошқарувга мурожаат қиладилар. Афсуски, унда кеч бўлган
бўлади.
Стратегик бошқарув усулининг пайдо бўлиши ва амалиётга қўлланиш
зарурияти
объектив сабаблар билан боғлиқ бўлиб, бунга энг аввало корхонага таъсир қилувчи ташқи
муҳитнинг ўзгарувчанлиги муҳим рол ўйнайди. Бу усулнинг ривожланиши бир неча
босқични ўз ичига олади.
Do'stlaringiz bilan baham: 
