Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт

13.2

 Ажратиш – таъмирлаш ишлари. 
Таъмирлов цементлаш ишлари - қатлам суюқликлари бир горизонтдан 
бошқа бир горизонтга ёки атмосферага тамонаж тоши каналлари ёки 
ёриқларидан чиқиб кетишини олдини олиш ва бартараф этиш максадида; тизма 
орти муҳитида бирламчи цементлаш жараёнида тамонаж эритмаси билан 
тўлдирилмаган участкалар; ҳимоя тизмаси герметик бўлмаган оралиқлар 
ажратилади. 
Таъмирлаш – ажратиш ишларини бошлашдан аввал нуқсон мавжуд 
участкаларни ва герметик бўлмаган участкани лой, зангдан тозалаш, ҳамда улар 
орқали бўладиган циркуляцияни жадаллигини аниқлаш.
13.3. Нуқсонли участкаларни жойлашган ўрнини аниқлаш. 
Нуқсонли участкаларни жойлашган ўрнини аниқлаш. Бу масалани 
аниқлашни бир нечта усуллари мавжуд. Шундан иккитасини кўриб чиқамиз. 
Биринчи усулда остки қисмида пакер бўлган бурғилаш қувурлари ҳимоя 
тизмаларининг ўртасида бўлган чуқурлигига туширилиб қувурлар оралиғи 
пакеровка қилиниб привенторлар ёпилади. Сўнгра қувур ичига сув ҳайдалиб 
қудуқ юзаси босими Р
оп
ҳосил қилинади ва 0.5 – 1 соат ичида қувур ичидаги ва 
қувурлар орасидаги босим назорат қилиб турилади. Агарда шу вақт мобайнида 
босим ўзгармаса, демак ҳимоя тизмасини остки қисми герметик деб 
ҳисобланади.
Бунда босим туширилиб, пакер озод қилинади. Бурғилаш қувурлари 
юқориги участкаси ўртасигача кўтариб яна пакеровка қилинади ва юқоридаги 
ишлар такрорланади. Агарда қувурлардаги синаш босими камайса, лекин 
қувурлар орасидаги босим ўзгармаса унда нуқсонли участка аввалги пакер 
қўйилган оралиқ билан пакеровка қилинган оралиқда жойлашган бўлади. Бу 
оралиқ таянч тенг икки участкага бўлинади. Пакер участкаси ўртасига қўйилиб 
пакеровка қилинади ва пакер ости муҳити синаб кўрилади. Синаш операцияси 
шундай олиб борилиши керакки, нуқсонли участка 10-20 метрли масофада 
қолдирилиб, сўнгра ажралиш ишлари амалга оширилади. 
Герметик бўлмаган резбали бирикмаларни аниқлаш энг самарали усули, 
ҳаво билан синаб кўришдир. Ҳимоя тизмасини резбали бирикмаларини 
герметиклигини синаб кўриш учун, ҳимоя тизмаси ичига НКК туширилади. 
Қудуқ юзаси герметикланганидан кейин қудуқ тоза сув билан ювилади. 
Ҳимоя тизмаси билан НКК орқали ўлчов идишига сув чиқариб олиниши йўли 
билан қудуқ ичидаги сув сатҳини 50-100м га камайтирилади. Сўнгра НКК ни 
юқори қисмидаги зулфин ёпилиб, компрессор билан ҳаво босими 12-16 МПа 
гача оширилади ва 0,5-1 соат оралиғида қувурлар оралиғидаги ва қувур орти 
муҳитида босим манометрлардан кузатиб турилади. Агар босим ўзгармаса 
юқориги участкалардаги резбали бирикмалар герметик деб ҳисобланади. НКК 
даги зулфин очилиб, сувнинг сатҳини яна 50-100 метрга камайтирилади. 
Зулфин ёпилиб, ҳаво босими яна 12-16 МПга ча оширилади ва манометрларни 
кўрсатиш назорат қилинади. Агарда навбатдаги синаш жараёнида босим қувур 
орти муҳитида кўтарилса, нуқсонли оралиқ сўнги сув сатҳи туширилган 
тизмалар орти муҳитида бўлади.

---

Агарда босимни ўсиши суст бўлса, сувли суюқлик сатҳини яна 50-100м га
туширилади ва синаш давом эттирилади. Янги оралиқда тизма орти бўшлиғида 
босимни жадал ўсиши резбали бирикмаларда герметиклик йўқлигини 
билдиради.