Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

Kemani boshqarish
kemani suzish paytida bevosita boshqarishni, 
kemaning kursi va tezligini aniqlash, uning manzilini aniqlash, manevr-
larni amalga oshirish, buksirga olish, to‘qnashishning oldini olish 
choralarini ko‘rish, ob-havo o‘zgarishi holatida xavfsizlik choralarini
ko‘rish va hokazo, ya’ni Kema nizomi, maxsus qo‘llanmalar, yo‘riqnoma-
lar va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan belgilangan suv kemasini 
boshqarishning ma’lum qoidalarini o‘z ichiga oladi.
Kemani boshqarish qoidalarini buzish
, masalan, kema boshlig’i-
ning chuqurliklarni muntazam o‘lchab borish yoxud daryoning tor joyida 
yoki qirg’oqqa yaqin joyda suzish tezligini kamaytirish choralarini 
ko‘rmaslikda ifodalanishi mumkin.
Faqat qonunda belgilangan og’ir oqibatlarga, ya’ni kemaning halo-
katga uchrashi, uning jiddiy shikastlanishi, odamlar halok bo‘lishi yoki 
boshqa og’ir oqibatlarga olib kelgan kema boshqarish qoidalarining 
buzilishlari jinoiy javobgarlikka sabab bo‘ladi. 
356 

---

Kemaning halokatga uchrashi
deb, uning to‘liq buzilishi yoki 
cho‘ktirilishi tushuniladi. Kemani tiklash mumkin bo‘lmagan holda u halo-
katga uchragan deb tan olinadi. 
Kemaga jiddiy shikast yetkazilishi
deb, kemaga kapital ta’mirlash-
ni talab etuvchi shikastlar yetkazilishi tushuniladi. 
 
Odamlar halok bo‘lishi
deb, kema komandasi ikki va undan ortiq 
a’zosining o‘limi tushuniladi.
Boshqa og’ir oqibatlarga
quyidagilar kiradi: ikki yoki undan ortiq 
komanda a’zolariga yoki kema yo‘lovchilariga og’ir yoki o‘rtacha 
og’irlikdagi tan jarohatlarining yetkazilishi, harbiy topshiriqning buzilishi, 
ekologik halokat, o‘simliklar, hayvonlarning ommaviy halokati va 
boshqalar. 
Kemani boshqarish qoidalarining buzilishi kemaning halokatga 
uchrashi yoki jiddiy shikastlanishi, odamlar halok bo‘lishi yoki boshqa 
og’ir oqibatlar yuzaga kelgan paytidan boshlab 
tugallangan 
jinoyat deb 
hisoblanadi. 
Tergov va sud organlari har bir aniq holatda ushbu voqea va yuz ber-
gan oqibatlar o‘rtasidagi sababiy bog’lanish mavjudligini aniqlashi lozim, 
aks holda sodir etilgan qilmishda ushbu jinoyat tarkibining borligini 
ta’kidlash mumkin emas.