Audit va iqtisodiy tahlil

3-rasm.
 
Soliqlar auditini rejalashtirish tamoyillari
21
 
Soliqlar auditi uzoq muddatga rejalashtirilganda, ya’ni korxonaning 
auditorlik tekshiruvi bir yil davomida amalga oshirilsa, auditorlik tashkiloti 
korxonaning moliya-xo‘jalik faoliyatidagi o‘zgarishlarni va oraliq auditorlik 
tekshiruvlari natijalarini hisobga olgan holda auditni o‘tkazish reja va dasturlariga 
o‘z vaqtida tuzatishlar kiritishi kerak bo‘ladi.
Soliqlar auditini rejalashtirishning maqbulligi qoidasi shundan iboratki, 
rejalashtirish jarayonida auditorlik tashkiloti o‘zi belgilagan mezonlar asosida audit 
umumiy rejasi va dasturining maqbul variantini tanlash imkoniyatini ta’minlashi 
kerak.
Soliqlar auditini samarali rejalashtirish uchun auditorlik tashkiloti korxona 
rahbariyati bilan auditni o‘tkazishga oid asosiy tashkiliy masalalarni kelishib olishi 
kerak.
Soliqlar auditini rejalashtirish o’ziga xos ma’lum bir bosqichlar asosida 
amalga oshiriladi. Shunday ekan soliqlar auditini rejalashtirish jarayonida 
auditorlik tashkiloti quyidagi asosiy bosqichlarni alohida ajratib olishi kerak 
bo’ladi (4-rasm).
21
Muallif tomonidan tayyorlandi.
Soliqlar auditini rejalashtirishning 
tamoyillari 
Rejalashtirishning 
kompleksliligi 
Rejalashtirishning 
uzluksizligi 
Rejalashtirishning 
maqbulligi 

---

46 
4-rasm. Soliqlar auditini rejalashtirish bosqichlari
22
 
Dastlabki rejalashtirish bosqichida auditor korxonaning moliya-xo‘jalik 
faoliyati bilan tanishishi va quyidagilar to‘g‘risida axborotga ega bo‘lishi shart: 
-
korxonaning xo‘jalik faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadigan iqtisodiy vaziyat 
va uning o‘ziga xos xususiyatlarini aks ettiradigan tashqi omillar;
-
korxonaning xo‘jalik faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadigan, uning alohida 
xususiyatlari bilan bog‘liq ichki omillar.
Auditor quyidagilar bilan ham tanishishi kerak:
a)
korxonaning tashkiliy-boshqaruv tuzilishi;
b)
kapital tarkibi va aksiyalar kursi (korxona aksiyalari katirovkalanishi 
kerak bo‘lgan holda);
c)
rentabellik darajasi;
d)
korxonaning asosiy xaridorlari va ta’minotchilari;
e)
korxona tasarrufida qoladigan foydani taqsimlash tartibi;
f)
sho‘ba va tobe korxonalarning mavjudligi;
g)
korxona tomonidan tashkil etilgan ichki nazorat tizimi.
Soliqlar auditini dastlabki rejalashtirish bosqichida auditorlik tashkiloti 
auditni o‘tkazish imkoniyatini baholaydi. Agar auditorlik tashkiloti auditni 
o‘tkazishni mumkin deb hisoblasa, u auditorlik tekshiruvini olib borish uchun 
shtatni shakllantirishga o‘tadi.
Auditorlar guruhiga kiradigan mutaxassislar tarkibini rejalashtirish paytida 
auditorlik tashkiloti quyidagilarni hisobga olishi shart: 
-
auditning har bir bosqichi: tayyorgarlik, asosiy va yakunlash bosqichi, 
22
Muallif tomonidan tayyorlandi.