Дўстов Ҳ. Б. Коррозиядан ҳимоя қилиш

 
 
Темир 
Ҳавода 400
о
С ҳароратда қиздириш 
 
 
 
Ўртача 
қалинлик-
даги плён-
калар 
Қиздириш вақти, мин. 
Плёнка 
ранги 
1 
сариқ 
46 
1,5 
тўқ сариқ 
52 
2,0 
қизил 
58 
2,5 
бинафша 
68 
3,0 
кўк 
72 
Ҳавода 900
о
С ҳароратда 7 сутка 
давомида қиздириш 
≈ 600 мк 
Қалин 
плёнкалар 

---

34 
Металл сиртида ҳосил бўлган коррозия маҳсулотлари коррозияланиш-
нинг кейинги жараёнини тўхтатиши мумкин. 
Бундай қобилятни характерловчи асосий шартлардан бири ҳосил 
бўлаётган плёнканинг бутунлиги, яхлитлиги ҳисобланади. 
Яхлитликнинг мезони биринчи марта Пиллинг ва Бедворс томонидан 
таърифлаб берилган. Унга кўра, сирт кимёвий бирикмасининг молекуляр
ҳажми (масалан оксиднинг), оксид молекулаларини ҳосил қилиш учун 
сарфланган металл ҳажмидан катта бўлиши керак. 
Ҳосил бўлган оксид ва дастлабки металл ҳажмларининг нисбати 
қуйидагича осонгина ҳисоблаб топилиши мумкин. 
Фараз қилайлик 1 грамм-атом металл оксидланмоқда. Унинг ҳажмини 
қуйидагича аниқлаш мумкин:
V
Ме 
= 
𝐴
Ме
𝜌
Ме
(3.10) 
Ҳосил бўлган оксиднинг ҳажми 
V
ок 
= 
М
ок
𝑛 𝜌
ок
(3.11) 
Оксид ҳажми ва металл ҳажмининг нисбати 
𝑉
ок
𝑉
Ме
=
𝑀
ок 
∙𝜌
Ме
𝑛∙ А
Ме
∙ 𝜌
ок
(3.12) 
Бу тенгламалардаги А
Ме
, А
ок 
– мос равишда металл ва оксиднинг атом 
массалари;
ρ
Ме
, 
ρ
ок
– мос равишда металл ва оксиднинг зичликларилари; 
n
– 
оксид молекуласидаги металл атомлари сони; 
(3.12) ифодада 
𝑉
ок
𝑉
Ме
>
 
1 бўлса плёнка яхлит ва аксинча 
𝑉
ок
𝑉
Ме
< 1 бўлса плёнка 
яхлит бўлмайди. 
Баъзи металл оксидлари учун 
𝑉
ок
𝑉
Ме
нисбат 3.3-жадвалда келтирилган. Бу 
жадвалдаги маълумотларга асосан оксиди яхлит плёнка ҳосил қилмайдиган 
металларни осонгина олдиндан аниқлаш мумкин.