Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Ер рентаси
– ер эгалигини иқтисодий жиҳатдан амалга 
оширишнинг шаклидир
. 
Ер ресурслари
– янги ерларнинг очилиши, суғориш, янги 
техник такомиллашувлар туфайли кўпайиши мумкин. Ер 
ресурслари таклифининг кўпайиши ерга бўлган сарфларнинг 
камайишига олиб келади ва шу орқали маҳсулот бирлигига 
тўғри келадиган харажатларни пасайтиради. Ирригация 
қурилмалари 
шаҳобчаларининг 
кенгайиши, 
интенсив 
деҳқончиликни қўллаш туфайли ер ресурсларининг камайиши 
қарама-қарши натижага олиб келади. 
Ер участка ижараси
– давлат мулки ҳисобланган ер 
участкаларини ҳуқуқий ва меъёрий ҳужжатлар асосида ердан 
фойдаланувчиларга ҳақ тўлаш эвазига маълум муддатга ҳамда 
умрбод мерос қолдириш ҳуқуқи билан бериш 
Ердан фойдаланиш коэффициенти
- қишлоқ хўжалик 
корхонасида йил мобайнида ҳақиқатда фойдаланилган ер 
майдонини фойдаланиш мумкин бўлган ер майдонига 
нисбатидир. 
Ердан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлиги
ни 
барча омилларидан тадбиркорлик билан фойдаланиш 
натижасида ҳар бир гектар ердан олинган соф фойда 
суммасини ифодалайди. 
Ерни иқтисодий баҳолаш
– қишлоқ хўжалигида асосий 
ишлаб чиқариш воситаси бўлган ернинг аниқ табиий - иқлим 
шароитлардаги қиёсий даромадлилигини аниқлаш. Ерни 
иқтисодий баҳолаш балл кўрсаткичлари бир ер майдонининг 
иккинчи хил ер майдонидан қанчалик юқори ёки паст сифатли 
эканлигини кўрсатади. Ерни иқтисодий баҳолашда қуйидаги 
ишларни амалга ошириш кўзда тутилади: тайёргарлик 
ишлари, маълумотлар йиғиш, уларни қайта ишлаш ва таҳлил 
қилиш; ер баҳолашни туманлар бўйича режалаштириш; 
тупроқни агрономик ишлаб чиқариш бўйича гуруҳлаш; ўртача 
ҳосилдорликни ва харажатлар миқдорини ҳисоблаш (майдон 
бирлиги ҳисобида); баҳолаш шкаласини тузиш ва ернинг 
баҳолаш кўрсаткичларини ҳисоблаб чиқиш; ер эгаликларида 

---

- 120 - 
ерни иқтисодий баҳолашни ўтказиш; баҳолаш ҳужжатларини 
кўриб чиқиш, тасдиқлаш, тайёрлаш ва топшириш. Ерни 
иқтисодий баҳолаш икки йўналишда олиб борилади: умумий 
баҳолаш (қишлоқ хўжалигидаги ер турлари бўйича) ва 
хусусий 
баҳолаш 
(айрим 
экинларни 
етиштириш 
самарадорлиги бўйича). 
Умумий баҳолашда
маҳсулдорлик 
(ялпи 
маҳсулот 
қиймати, 
сўм/га), 
харажатларнинг 
қопланиши(харажат бирлигига, масалан, 100сўмга тўғри 
келадиган маҳсулот қиймати) ва дифференциал даромад 
(сифати яхши ва қулай жойлашган ерлардан олинган қўшимча 
соф даромад, сўм/га) ҳисобга олинади. 
Хусусий баҳолашда
ҳосилдорлик (ц/га), харажатларнинг қопланиши (сўм) ва 
дифференциал даромад (сўм/га) эътиборга олинади.