Эргашходжаева ш. Д

Товарни бозорга чиқаришда
қуйидагиларни аниқлаш зарур: 
товарни бозорга қачон, қай вақтда олиб чиқиш лозим? товарни 
қаерда, қайси бозорга олиб чиқиш мумкин? товар қайси 
истеъмолчилар гуруҳига таклиф қилиниши лозим? товарни бозорга 

---

54 
олиб чиқиш чора-тадбирларини қандай қилиб ташкил этиш ва 
тартибга солиш керак? 
Товарни 
бозорга 
чиқариш 
вақти 
товарни 
бозорга 
рақобатчиларнинг худди шундай товарни бозорга чиқаришларидан 
олдин, улар билан бирга ѐки улардан кейин чиқариш зарурати ва 
имкониятлари билан келишган ҳолда амалга оширилиши зарур. 
Бунда, айниқса, истеъмол товарлари учун товарнинг мавсумийлиги 
ҳал қилувчи омил вазифасини бажаради. Исталган ҳолда ҳам 
таваккалчилик даражасини баҳолаш, товарни бозорга чиқаришнинг 
ҳар бир вариантида рўй бериши мумкин бўлган ижобий ва салбий 
оқибатларни ҳисобга олиш керак. 
Янги товарни таклиф қилиш мақсадга мувофиқ бўлувчи бозор 
тури ва жойини аниқлаш учун мавжуд бозорларни уларнинг 
жозибадорлиги нуқтаи назаридан таҳлил қилиш, яъни бозорнинг 
салоҳияти, компаниянинг мўлжалланаѐтган бозордаги имиджи, зарур 
харажатлар миқдори, ҳар бир бозор учун маркетингни белгилаш, 
рақобатчиларнинг бозорга кириб бориш даражаси ва уларнинг мазкур 
бозорда эгаллаган улуши ҳажмини аниқлаш зарур. 
Товарни бозорга чиқариш аста-секинлик билан ѐки блиц-
компания шаклида амалга оширилиши мумкин бўлиб, иккинчи усул 
кичик компаниялар учун кўпроқ маъқул келади. Компания 
ривожланган дистрибьютерлар тармоғи ва халқаро сотув каналларига 
эга бўлса, бу унга товарни миллий ва халқаро бозорларга уларнинг 
ўзига хос хусусиятларини инобатга олган ҳолда бир вақтда олиб 
чиқиш имконини беради. 
Мақсадли бозорни танлаш янги товарнинг бўлажак харидорлари 
таркибини аниқлашга хизмат қилади. У бўлажак харидорлар 
тузилиши ва ихтисослашишини ҳисобга олган ҳолда амалга 
оширилиб, улар янги товарни синовдан ўтказиш босқичида 
баҳоланади. 
Агар ишлаб чиқариш-техника товарлари учун бўлажак 
харидорлар гуруҳи қоидага кўра маълум ва бу товарларни ишлаб 
чиқариш бўйича шартномаларни имзолашда аниқланадиган бўлса, 
оммавий истеъмол товарлари учун эса мақсадли бозор базасини 

---

55 
фирманинг мавжуд харидорлари ва уларнинг издошлари ташкил 
этиши мумкин. Бу харидорлар фирманинг янги товарларини сотиб 
олишда лидерлик қилиши ва товарларнинг бошқа харидорлар 
назарида ижобий имиджини яратиши мумкин. 
Бу мақсадда
 
тармоқли режалаштириш услуби 
кўпроқ 
ишлатилади. Бу услубнинг моҳияти янги товарни бозорга олиб кириш 
бўйича амалга ошириш мумкин бўлган барча ишлар тармоғини 
уларни бажариш учун сарфланувчи вақт ва бошқа ресурслар 
харажатларини инобатга олган ҳолда яратиш, бозорга кириб боргунча 
босиб ўтиладиган, амалга ошириш зарур бўлган ҳатти-ҳаракатларни 
ва барча ишларни бажариш муддатини кўрсатувчи йўлни излаб 
топишдан иборат. Бу йўлни, унинг реаллиги ва давом этиш 
муддатини баҳолаш янги товарни бозорга олиб киришга тўсқинлик 
қилувчи барча сабабларни йўқотиш учун чора-тадбирларни қабул 
қилиш ва товарни бозорга олиб кириш вақтини башорат қилишга асос 
вазифасини бажаради.
Тармоқли режалаштириш услубидан фойдаланиш ѐрдамида 
янги товарнинг бозорга чиқишда муваффақиятсизликка учрашининг 
олдини олиш мумкин, чунки маҳсулдорлик юзага келиши мумкин 
бўлган қуйидаги муваффақиятсизликлар сабабини таҳлил қилиш 
имкониятини яратади: 
товарни бозорга олиб чиқиш даври ва вақтини нотўғри танлаш;