Denov tadbirkorlik va pedagogika

o’zini o’zi boshqarish 
tamoyili asosida amalga oshirish 
uning muhim alomati bo‘ladi, u qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun mavjud 
qonunchilik doirasida har qanday qarorlarni mustaqil qabul qilish va amalga 
oshirish imkoniyatini ko‘zda tutadi. 
―O’zini o’zi boshqarish‖
atamasi o‘zini o‘zi 
boshqarishning mustaqilligi va shaxsiy atamashunosligini aks ettiradi. 
Tashkilotlarning o‘zini o‘zi boshqarishi asosida ularning iqtisodiy va boshqa 
manfaatlari yotadi.
Tashkilotning yashash davrini ko‘rib chiqish mumkin. Uning eng keng 
tarqalgan varianti 4.1 – rasmda berilgan. 
Balog‘at 
O‘sish va Tanazzul
rivojlanish
Tashkil 
qilish 
5.1-rasm. Tashkilotning yashash davri 
Birinchi bosqich – tashkilotni tashkil qilinishi, uni vujudga kelishi. Bunda 
asosiy vazifalar – bozorga chiqish, yanada rivojlanish uchun ko‘proq foyda 
olishdir. 
Ikkinchi bosqich – tashkilotning o‘sishi. Bu bosqichning asosiy maqsadi – 
qisqa muddatli foyda va jadal o‘sish. Asosiy vazifa – bozorning bir qismini qamrab 
olish. 
Uchinchi bosqich – tashkilotning balog‘ati. Bunda asosiy maqsad barcha 
yo‘nalishlar bo‘yicha samaradorlikni oshishidan iborat bo‘ladi. Eng muhim vazifa
- korxonaning obro‘sini oshirish. Bu korxonaning tuzilishiga davriy ravishda
o‘zgartirishlar kiritishni talab qiladi. 
To‘rtinchi bosqich - tanazzul, tashkilotni qarishi. Raqobat, bozorni qisqarishi 
natijasida tashkilot o‘z mahsulotiga talabni kamayishiga duch keladi. 
Tashkilotning asosiy maqsadi mavjud o‘rinlari saqlab qolish hisobiga barqarorlikni 
ta‘minlashdan iboratdir. 
 
5.2. Tashkilotning ichki va tashqi muhiti 
Har bir tashkilotni faoliyat yuritishi va rivojlanishi ma‘lum bir muhitda(ichki 
va tashqi) amalga oshiriladi. Tashkilot faoliyati faqat muhit uni amalga oshirishga 
yo‘l qo‘ygan holdagina bo‘lishi mumkin. Vaqtning har qanday paytidagi 
tashkilotning holati va faoliyati– uning ichki omillarining harakati va tashqi muhit 
omillarining ta‘siri natijasidir. 

---

58 
Tashkilotning 
ichki muhiti 
uning hayotiy kuchining man‘basi bo‘ladi. U o‘z 
ichiga tashkilotga faoliyat yuritish va zamon, vaktning ma‘lum oralig‘ida mavjud 
bo‘lish va yashab qolish imkoniyatini beruvchi salohiyatni oladi. Ammo u agar 
uning kerakligicha faoliyat yuritishini ta‘minlamasa, uning muammolar va hattoki 
halokatining manbasi bo‘lishi mumkin. 
Tashkilotning ichki muhiti quyidagi tashkil qiluvchilarning uzviy 
bog‘lanishidan iborat bo‘ladi.