Biotexnologiya fanidan o’quv-uslubiy majmua

Jadval №5. 
Usul 
Mohiyati 
Afzalligi 
Kamchiligi 
pH-stat 
Lipolizjarayonidaho
Boshlang‘ichtezlik Kataliz uchun zarur 

---

silbo’lgankislotalarn
ipotensiometrikaniql
ash 
nianiqlashuchunuz
luksizkinetikusul 
bo’lgan 
emulgatorlarni 
va 
kalsiy ionlarini suvli 
emulsiyaga 
kiritilishi o’lchash 
aniqligini 
pasaytiradi 
Qaytatitrlash 
Ajralibchiqqanyog‘k
islotalarinima’lumva
qtdankeyinaniqlash 
Bajarilishiosonbo’l
ganusul 
Reaksiya 
kinetikasini 
to’xtovsiz 
aniqlashga 
yo’l 
qo’ymaydi 
Kolorimetriya 
Xromogenmahsu-
lotlarniajralibchiqish
i; 
Lipoliz 
natijasida 
hosil bo’lgan yog‘ 
kislotalarini 
xronogen bo’yoqlar 
bilankomplekshosilq
ilishi 
Boshlang‘ichtezlik
nianiqlash 
Tabiiycubstrat-
lardanfoydalanish; 
pHstatvatitrlashusu
llariganisbatansezg
ir 
Uzoqdavometadigan
qiyinreaksiyadanso’
ngmahsulotlarniajrat
ibolish 
Fluorimetriya 
Fluorogenmah-
sulotlar,sintetikefirla
rvatri-
glitseridlarniajralibc
hiqishi 
Kinetikani 
uzluksiz 
o’lchab 
borish; 
Yuqori 
darajada 
sezgirlik 
Jihozlarnivareaktivl
arniqimmatligi 
Suv/havochegar
asidalipidliplyon
kalarniishlatish 
Substratbilanto’xtov
sizto’ldiribturiladiga
nsharoitdavasirtgado
imiybosimdasubstrat
monoqavatini 
(monosloy) 
pachalanishi 
Emulgatorishlatma
sdan,kinetiko’lchas
hlarniolibborishmu
mkinligi; 
Sirtsifatininazoratq
ilibturilishi 
Jihozlarni 
qimmatligi 
Jarayonni 
murakkabligi 
va 
mehnatni ko’p talab 
qilishi 
Bu 
usullarning 
barchasini 
tahlil 
qilinadigano’lchamlardoirasidauchasosiyguruhgabo’lishhammumkin. 
Reaksionsistemadafizikaviyholatnio’zgarishinio’lchovchiusullar: 
-
ajralibchiqadiganspirtlarnio’lchash 
-
ajralibchiqadigansofyog‘kislotalarinio’lchashmetodlari 
Valde va Luizlar taklif qilgan IK-spektroskopiya usuli triglitseridlar va o’simlik 
yog‘larini fermentativ gidrolizi natijasida hosil bo’ladigan yog‘ kislotalari efirlari va sof 
holdagi 
yog‘ 
kislotalarini 
spektrlari 
farqini 
aniqlashga 
asoslangan. 
UshbumoddalarnimolyarkoeffitsientiekstensiyasiniBerqonuniasosidabaholashmumkin.

---

EngkengtarqalganusullardanbiripH-statusulihisoblanadi. Bu usul lipoliz natijasida 
hosil bo’ladigan yog‘ kislotalarini NaOH eritmasi yordamida pH ni doimiy 
ko’rsatkichda ushlab turishga asoslangan.Bu usulni kamchiligi-sezgirligi past. 
Kalorimetrikusullar, titrlashusuliganisbatanjudakattasezgirlikkaega. 
Organik sintez
Bu fermentni ko’plab birikmalar organik sintezida ishlatish oziq-ovqat,
farmatsevtika va kosmetika uchun toza stereoizomerlar olish imkonini yaratadi. 
Lipaza 
ishtirokida 
olib 
boriladigan 
sintez 
kimyoviy 
sintez 
oldida 
qatorustuvorlikkaega.
-Birinchidan, fermentativ sintez, qimmatbaho, maxsus uskunalar (yuqori bosim 
vaharoratgachidamlibo’lgan) talabqilmaydi;
-Ikkinchidan, har xil aralashmalar yoki qo’shimcha moddalardan xoli bo’lgan,
toza mahsulot olishga imkon yaratadi.Bu esa olinadigan mahsulotni qo’shimcha 
tozalashni talab qilmaydi.
-Uchinchidan, har xil substrat spetsifikligiga ega bo’lgan lipazalarni ishlatish orqali 
xususiyatlari oldindan aniq bo’lgan mahsulot olish mumkin. 
Lipazalardan organik sintezda foydalanishga misol qilib, glikozidlarni 
atsillangan efirlarini mikroblarga va shamollash uchun ishlab chiqariladigan 
farmatsevtik preparatlar tarkibiga qo’shiladigan emulgatorlar olishni ko’rsatish mumkin. 
α-gidroksikislota hosilalari terini yallig‘lanishiga qarshi hamda moddalarni teri 
epidermis qavatidan yaxshi so’rilishini ta’minlovchi sifatida ishlatiladi. 
Xushbo’y 
hid 
beruvchi 
moddalar 
va 
spirt 
efirlarihamlipazaishtirokidasintezqilinadi. 
Lipazalarni 
yuqori 
darajada 
selektivligi 
monomerlar 
aralashmasidan 
optikfaolpolimerlarolishimkoniniyaratadi.