Istiqlol avlodi

 
5.
 
“Emotsiya va hissiyotlar. o‘z emotsiyalarni qanday jilovlash 
kerak?” mini-ma’ruza 
 
 
Inson hayotida emotsiyalarning roliga ahamiyatsiz qoldirish noto‘g‘ri. 
Bizning ijtimoiy-madaniy rolimizga ko‘ra (ona, ota, farzand, rahbar, xodim) 
odamlar bizdan u yoki bu xulq-atvorni va ma’lum emotsional reaksiyalarni 
namoyon qilishimizni ( yoki aksincha, namoyon qilmasligimizni) kutishadi. Va biz 
bu kutishlarni oqlashga harakat qilamiz – o‘zimizga qabul qilgan rolimizga binoan 
emotsional holatlarni namoyon qilishga harakat kilamiz. Emotsiyalarni bostirish 
to‘g‘ridan to‘g‘ri depressiyaga yo‘l, shaxsnnng psixologik salomatlgi buzilishi 
sabablaridan biri, somatik muammolarning paydo bo‘lishidir. 1985 yilda klinik 
fiziolog Ruven Bar-On birinchi bor EQ — emotional quotinent, aqliy koeffitsientga 
o‘xshash emotsionallik koeffitsientini kiritdi. 1990 yilda Piter Salovsy va Djek 
Mayer «Emotsional intellekt» maqolasini chop etdnlar va shu terminni kiritdilar. 
Ulariing fikricha, emotsional intellekt — bu o‘zining va o‘zgalarning emotsiyalarini 
tushunish va shu orqali ularni turli hayotiy vaziyatlarda va boshqa odamlar bilan 
munosabatlarda boshqara olshpdir. Emotsional intellekt tushunchasi inson — o‘z 
emotsiyalarining xo‘jayini, ularni anglaydi va boshqaradi, istalmagai emotsiyalarni 
bostirmaydi, balki u yoki bu emotsiyalarni namoyon qilish-qilmaslikni o‘zi hal 
qiladi va o‘zi ruhsat beradi, degan ma’noga ega. Emotsional intellekt o‘z 
emotsiyalarini tushunishdan boshlanadi, va faqatgina o‘z emotsialarimizni 
anglabgina qolmay, o‘zgalarning emotsiyalarini va ularni chaqirgan sabablarini 

---

43 
tushunishga o‘rganishimiz mumkin. «Odam-odam» sohasida faoliyat yurituvchilar 
uchun emotsional intellekt ayniqsa muhim, chunki u o‘z emotsiyalarini 
boshqarshpga yordam beradi va kuchli salbiy emotsiyalarni his qilayotgan 
xodimlar/o‘quvchilar bilan samarali munosabat o‘rnatishga imkon beradi.