U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

Inqilobning boshlanishi. Shunday sharoitda qirol muxolifatning 
talabi bilan parlamentni chaqirishga majbur bo 'ldi. 1640- yilning 3- noyab-
rida  p a r l a m e n t ish  b o s h l a d i . Bu sana  A n g l i y a burjua  i n q i l o b i n i n g 
b o s h l a n i s h i  k u n i  b o ' l d i .  J a m o a l a r  p a l a t a s i n i n g katta  q i s m i n i eski 
t u z u m g a qarshi  t a b a q a vakillari tashkil etdi.  P a r l a m e n t  b i r i n c h i 
navbatda favqulodda sudlarni tarqatib yubordi. Cherkov sudini ruhoniy 
b o ' l m a g a n shaxslarni sud qilish  h u q u q i d a n  m a h r u m etdi. Qirol 
huzuridagi «Maxfiy kengash»ning Oliy sudni amalga oshirish vakolati 
b e k o r qilindi. Siyosiy  m a h b u s l a r  o z o d l i k k a chiqarildi.  M a t b u o t 
mustaqilligi e'lon qilindi. Qonunsiz to 'lovlar va jarimalar bekor qilindi. 
Qirol  p a r l a m e n t n i n g  j a m o a l a r  p a l a t a s i n i shu  p a l a t a n i n g roziligisiz 
tarqatmaslik to 'g 'risidagi qonunni imzolashga majbur etildi. 
Karl I ning о 'zi istamagan holda bularga rozilik berishdan boshqa iloji 
qolmadi, biroq u qulay fursat poylardi. 1641 - yilda parlamentning «Buyuk 
remonstratsiya» deb nomlangan hujjatni qabul qilishi qirol va parlament 
munosabatlarini yanada keskinlashtirib yubordi. Bu hujjatda, jumladan, 
bunday deb yozilgan edi: «Barcha kulfatlaming ildizi - asosiy qonunlarni 
yo 'qqa chiqarish maqsadida qilinayotgan yovuz niyatU badkirdor urinishlar 
va ingliz qirolligining dinni hamda adolatni ко 'mib tashlagan boshqaruvi 
asoslaridir». Bu hujjat qirol oldiga juda  m u h i m talablarni qo 'ydi. Lekin 
Karl I bu talablarni bajarmadi. 
Shu tariqa 1642- yilning boshlariga kelib Karl I bilan  p a r l a m e n t 
о 'rtasida uzil-kesil ajralish ro 'y berdi. Endi qirol isyonkor parlamentni 
jazolashga va muxolifat rahbarlarini hibsga olishga qaror qildi. Shunday 
sharoitda,  L o n d o n n i n g yuz  m i n g aholisi  p a r l a m e n t n i  h i m o y a qilib 
k o ' c h a g a chiqdi. Yangi dvoryanlarning 5 ming kishilik qurollangan 
guruhi  L o n d o n g a yuborildi. Bu omillar qirolni chekinishga va Lon-
dondan qochib ketishga majbur etdi. Shu tariqa Angliya ikki dushman 
lagerigabo'lindi.