Ensiklopediyasi

lldizlarning turli xillari.
q o 's h im c h a ild iz la r u ch ra yd i. P o m id or, ka r­
to s h ka , m a k k a jo 'x o ri ch o p iq q ilin g a n d a n k e ­
yin k o 'p la b q o 's h im c h a ild iz la r ch iq a ra d i. Bu 
ild iz la r o 's im lik n i m u s ta h k a m la b , o z iq la n is h
sha ro itin i y a x sh ila y d i va hosilni ko'p a ytira di.
Ildizlar tu p ro q d a ta rq a lish ig a q a rab o'q va 
p a ta k ild iz g a b o 'lin a d i. A s o s iy ild iz y a x s h i 
rivojlanib, y o 'g 'o n la s h ib va bo'yiga o 'sib bor- 
sa, o'q ildiz deyiladi. U lar tu p ro q q a c h u q u r ki­
rib boradi (m asalan, beda, qizilm iya, yantoq il­
dizi). O 'q ildiz ch o 'l o'sim likla rid a 1 5 -2 0 m e tr­
ga yetadi. P atak ildizlar bir pallali o'sim liklarga 
xo s bo'lib, bularda a so siy ildiz barva q t quriydi 
y o k i b u tu n la y p a y d o b o 'lm a y d i (m a s a la n , 
boshoqdoshlarda). Ildizning shoxlashiga hay- 
ron qolsa bo'ladi: u o'sim lik poyasiga qaragan­
da yu z m arta kuchliroq tarm oqlanadi.
Lavlagi, sabzi, turp kabi sabza vo tla rnin g il­
dizi e td o r bo'lib, ular kraxm al, h a r xil qandlar, 
shilim shiq m oddalar, inulin, gem itsellyuloza va 
b o sh q a z a x ira m o d d a la r sa q la sh v a z ifa sin i 
ba ja ra d i. Ildiz o 's im lik n in g ko 'p a y is h id a ham
katta o'rin tutadi. M asalan, terak, tol, zirk, m ay- 
m unjon, olcha, yantoq va boshqalar bachkilari 
yo rd a m id a k o 'p a y a d i.
lld iz la rn in g ham d u s h m a n la ri bor. P a ra z it 
o 's im lik la r , h a s h a ro t lic h in k a la r i, z a ra rli 
m ik ro b la r ildiz za ra rk u n a n d a la rid ir, u la r ild iz­
ning o 's is h ig a x a la q it beradi. Lekin ild izning 
k o 'm a k c h ila ri ham yo 'q em a s. T in im bilm a y- 
digan y e r qazuvchi yo m g 'ir chuvalchanglari il- 
d iz g a
y o 'l 
o c h ib , 
u n in g
o 's is h ig a
k o 'm a k la s h a d i. D u k k a k li o 's im lik la r ild izid a
y a s h a y d ig a n tu g u n a k b a k te riy a la r ild izn in g
ko 'm a k ch isi. S hu b a kte riya la r tu fa yli d u k k a k ­
li o 's im lik la r a z o t m o d d a s in i b o s h q a
o 'sim lik la r singari fa q a t tu p ro q d a n em as, bal­
ki havodan ham oladi.
ILON
llo n la r n in g ta n a s i e g ilu v c h a n b o 'lib , 
q o 'l- o y o g 'i b o 'lm a y d i. U la r b a ’z a n a rq o n - 
d a y e g ilib , g o h id a k u tilm a g a n k u c h b ila n
q a d r o s tla b y e r b a g 'ir la b b u r a lg a n c h a
« y u g u ris h i» m u m k in . lio n q o v u rg 'a la rin in g
u c h ig a ta y a n ib , q o rin ta n g a c h a la r y o r d a ­
m id a y e rd a s u d ra lib y u ra d i. T a n g a c h a la ri-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---