Fiziologiyasi va gigiyenasi

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining tekshirish usullari
Bolaning tug'ilishidan boshlab to voyaga yetguniga qadar uning 
a'zolari, a ’zolar tizim lari, to'qim alari va hujayralari funksiyalari- 
ni to ‘rli biologik va fiziologik usullar yordam ida o ’rganib. muhim 
xususiyatlari qayd qilinib, olingan m a’lumotlar to'planadi va ular 
tahlil qilinadi:
1. Laboratoriya tedqiqot usullari. 
Bu usul yordamida orga­
nizmning funksiyalariga tashqi atrof-muhit omillarining ta ’sirini 
o'rganish, organizmda biror a ’zoning funksiyasi yoki ahamiyatini 
aniqlash, a ’zo faoliyatining asab tizimi faoliyatiga ta ’sirini bilish, 
a ’zolarni ion bilan ta ’minlanish darajasi o'rganiladi.
a) 
Inyeksiya usuli —
ichki kovak a ’zolarga, qon tomirlarga turli 
xil kimyoviy bo'voqlar yuborib o'rganiladi.
b) 
Rentgen nuri yordam ida o'rganish usuli —
bu usul orga­
nizmni to 'lig 'ic h a o'rganish imkonini beradi.
d) 
Auskultatsiya usuli -
maxsus eshituv asboblari yordamida 
zarur bo'lgan organizm a'zolari (yurak va o'pka)ning ishlab turgan 
paytda fonendoskop yoki stateskop yordamida eshitib ko'riladi.
2. 
A ntroponom etrik usul: 
bu usulning bir nechta turlari m av­
jud bo'lib, bular quyidagilardir:
a) 
Som atom etrik -
bola bo'yining (o'tirgan va turgan holda) 
uzunligi, vazni, ko'krak qafasining kengligini.
b) 
Fiziom etrik -
funksional ko'rsatkichlardan o'pkaning tirik­
lik sig'im i, q o 'l va oyoq mushaklarining kuchi, ko'zning ko'rish 
o'tkirligi, ko'rish maydoni va hokazo.
d) 
Som atoskopik -
qad-qomatning tuzilishi (umurtqa p o g 'o n a­
sining shakli, ko'k rak qafasi, oyoq mushaklarining rivojlanishi, teri
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ostidagi yog- qatlamining miqdori va hokazo), jinsiy rivojlanish 
alomatlari aniqlanadi. O 'tkaziladigan antropometrik tekshiruvlar 
bolalarning yoshiga qarab har xil tuzilishi mumkin. M aktabgacha 
yoshdagi bolalarning jism oniy rivojlanishini aniqlashda qo'shim - 
cha harakat faoliyati hamda tilning rivojlanishiga ahamiyat berila- 
di. Antropom etrik tekshiruvlar kunning birinchi yarmida, asboblar 
yordam ida vorug' xonalarda, qulay mikroiqlim sharoitida o4kazi- 
lishi kerak.