Fiziologiyasi va gigiyenasi

Nazorat savollari:
1. Ichki muhit suyuqliklarining biologik ahamiyati nimada?
2. Bolalarda qon qanday funksiyalarni bajaradi?
3. Qon plazmasi va shakli elementlarining nisbati qanday aniqlanadi?
4. Bolalarda qon ivishi qanday kechadi?
5. Bolalar va o'smirlarda immunitet qanday yuzaga keladi?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

6. Bola yuragining fiziologik xususiyatlari nimalardan iborat?
7. Qon aylanishi yoshga oid qandav xususiyatlarga ega?
8. Gemodinamika qonunlarining yoshga oid xususiyatlari nima?
9. Bolalarda qon aylanishining MAT tomonidan bosqarilishini avting.
X BOB. NAFAS OLISHNING YOSHGA
OID XUSUSIYATLARI
10. 1. Nafas olish va chiqarishning ahamiyati
Nafas olish - odam organizmi bilan uni o'rab turuvchi tashqi 
muhit orasidagi havot uchun zarur bo'lgan doimiy gazlar alm ashi­
nuvi jarayonidir.
Organizmdagi moddalarning oksidlanishi va qaytarilishi bo'- 
yicha barcha murakkab reaksiyalar. albatta, kislorod ishtirokida 
kechadi.
Oksidlanish jaravonlari paytida parchalanish mahsulotlari hosil 
bo'ladi. shu jum ladan. karbonat angidrid gazi ham organizmdan 
ajratib chiqariladi.
Nafas olish va chiqarish paytida organizm bilan uni o ’rab turuv­
chi tashqi muhit orasida gazlar almashinuvi kechadi. y a'n i orga­
nizmga doimiy ravishda kislorodning tushishini va undan karbonat 
angidridning chiqarilishini ta'm in etadi. Bu jarayon o'pkalarda ke­
chadi. O 'pkadan to'qim alarga kislorodni va to'qim alardan o'pkaga 
karbonat angidridni tashuvchi bo'lib qon hisoblanadi.
Nafas a ’zolarning tuzilishi. Burun bo‘shlig‘i. 
Nafas a zola- 
rida nafas olinayotgan va chiqarilayotgan havolar o ‘tuvchi - havo 
yo'llari hamda atmosfera havosi bilan qon orasida gazlar alm ashi­
nuvi bajariladigan - o'p k a farqlanadi. Nafas yo'li og'iz bo'shli- 
g 'idan to'siqlar bilan ajralib turuvchi burun bo'shlig'idan boshla- 
nadi: oldindan - qattiq tanglav. ortdan esa vumshoq tanglay bilan 
ajralib turadi. Burun b o 'sh lig ‘iga havo burun teshiklari orqali kira-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

di, uning tashqi chekkalarida burunni chang zarrachalari kirishidan 
him oya qiluvchi tukchalar joylashgan.
Burun b o 'sh lig 'i to'siqlar bilan o 'n g va chap b o iim larg a bo'lin- 
gan, ularning har biri burun supralari bilan quyi, o'rta va yuqorigi 
burun yo'llariga bo'linadi. Bolalar hayotining birinchi kunlarida 
burun bilan nafas olishi biroz qiyinroq. Bolalarning burun yo'llari 
voyaga yetgan odamlarniki singari holatga 14-15 yoshga kelib 
to 'liq shakllanib bo'ladi.
23-rasm.