Fiziologiyasi va gigiyenasi

giriudin
ishlab chiqiladi. Bular an- 
ntikoagulyantlar ham deb yuritiladi va ulardan tibbiyotda keng 
q o ila n ilm o q d a .
Bolalarning tug'ilgandan keyingi dastlabki kunlari qonini ivi- 
shi ancha sekin kechadi, ayniqsa, buni bola hayotining 2- kunida 
ko'rish mumkin. 3 kundan 7 kunlikkacha b o ig a n hayoti davomida 
qonning ivishi tezlashadi va voyaga yetgan odamlarniki normasiga 
vetadi.
M aktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda qon ivishining 
muddati shaxsiy o'zgarishga ega. O 'rtacha qon ivishi 1-2 daqiqa- 
dan keyin boshlanadi, u, odatda, 3-4 daqiqadan keyin tamom b o '­
ladi.
9. 3. Eritrotsitlar
Eritrotsitlarning shakli va miqdori. 
Odamlar va juda ko'p- 
chilik sut emizuvchilarda eritrotsitlar yoki qizil qon tanachalari 
ikki tomoni botiq yadrosiz hujayralar shaklida bo'ladi. Ular juda 
elastik va kapillarlarning tor y o ik a la ri bo'ylab o'tishiga yordam- 
lashadi. Eritrotsitlarning diametri odam larda 7-8 mk ni, qalinligi 
esa 2-2,5 mk ni tashkil etadi. Yadroning bo im asligi va ikki to­
moni botiq linzaga ega bo i ish (ikki tomoni botiq linzaning yuzasi 
1,6 martaga shar yuzasidan kattadir) eritrotsitlarning yuzasini ke- 
ngaytiradi va eritrotsit ichiga tez va bir xildagi kislorodning diffu- 
ziyalanishini tezlashtiradi.
Odamlar va hayvonlarning yosh eritrotsitlarida yadrolar bo'ladi. 
Eritrotsitlarning yetilish davrida ularning yadrosi yo'qoladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Odamlarning barcha eritrotsitlarining umumiy yuzasi 3000 m2 
ni tashkil etadi bu esa uning tanasining yuzasidan 1500 marta kat- 
tadir.
Odamlar qonidagi barcha eritrotsitlarning umumiy miqdori juda 
katta, U savyoramizdagi aholining umumiy sonidan 10 ming marta 
ko‘pdir. Agar odamlar eritrotsitlarini bir qator qilib qo'ysak. uzun­
ligi 150 000 km b o ig a n zanjir hosil b o ia d i: agar eritrotsitlarni 
bir-birini ustiga qo'ysak, unda ver shari ekvatoridan uzun b o ig a n
pillapoya (zina) hosil b o ia d i (50 000-60 000 km).
Odamlarning 1 mm3 qonida 4 dan 5 mln gacha eritrotsitlar 
saqlanadi (ayollarda 4—4.5 mln. erkaklarda esa 4,5-5.0 mln), erit- 
rositlarning miqdori qat'iy rav ishda doimiy emas. Lining miqdori 
odamlar yuqori balandlikka chiqqanda va jism oniy ish bajarganda 
kislorod yetishmasligi tufayli keskin ortishi mumkin.
Yuqori to g 1 sharoitida yashovchi odamlarda. dengiz bo'yida 
yashovchi odamlarga nisbatan eritrotsitlar miqdori 30 % ga ortiq 
b o ia d i. Tekislik hududlardan yuqori tog' sharoitiga o ig a n paytlar- 
da eritrotsitlar miqdori ortadi. Organizmning kislorodga b o ig a n ta- 
labi pasayganida qon tarkibidagi eritrotsitlar miqdori ham kamaya- 
di. Yosh o'zgarishi bilan lm m 3 qon tarkibidagi eritrotsitlar miqdori 
ham o'zgara boradi.
5- jcidvcil