Государственная инспекция по надзору за безопасным ведением работ

§ 274. Ларзали портлатиш ўтказиладиган иншоот портлатиш ишларидан олдин, 
забойидан камида 100 м масофагача, уни кўндаланг кесими майдонининг камида 1/3 қисмини 
эгаллаб (тиқилиб) турган вагончалар ва бошқа нарсалардан тозалаши керак.
§ 275. Ларзали портлатишни ўтказишдан олдин хавфли зона чегарасида жойлашган 
вентиляция қурилмалари, шахтани бошқа участкалари ва горизонтларига газ киришига йўл 
қўймаслик ўрнатилган тўсиқчалар техник назорати шахслари томонидан кўрикдан ўтказилиши 
керак.
Агар вентиляция қурилмасининг носозлиги аниқланса, уни бартараф этмагунча ларзали 
портлатишни ўтказиш ман этилади.
§ 276. Ларзали портлатидиган забойда ПМларни жойлаш мўлжалланмаган илгариловчи
шпур ва қудуқлар мавжуд бўлса, уларни зарядланадиган шпурлар (қудуқлар) чуқурлигидан 
кўпроқ узунликда, лекин 1 м дан кам қилмасдан тупроқ ёки бошқа ёнмайдиган материаллар 
билан тўлдириш керак. Бундай шпурларда (қудуқларда) зарядларни портлатиш ман этилади.

---

53 
§ 277. Ларзали портлатишни тайёрлаш ва ўтказиш учун шахта раҳбарининг буйруғи билан 
ларзали портлатишни забойда (забойлар гуруҳида) ўтказишнинг бевосита раҳбари ва ларзали 
портлатишнинг сиртдаги масъул раҳбари тайинланиши керак. 
Ларзали портлатиш уста-портлатувчи томонидан ўтказилиши керак. Забойда ларзали 
портлатишни тайёрлаш ва ўтказиш юзасидан раҳбарлик, лавозими участка бошлиғининг 
ўринбосари (ёрдамчиси) даражасидан кам бўлмаган ларзали портлатишни бевосита раҳбарлари
1
томонидан амалга оширилиши керак.
Ларзали портлатишни ўтказишда портлатиш учун рухсат, ларзали портлатишни шахта 
сиртидаги раҳбари томонидан телефон орқали узатилиши керак.
Уста-портлатувчи ва техник назорати шахсларини ҳар бири метан ўлчашга созланган 
датчикли чироқ ва изоляцион ўз-ўзини қутқазгичга эга бўлиши керак.
§ 278. Ларзали портлатишдан кейин иншоотни кўриги, портлатиш ўтказилган забойдаги 
метан миқдори ҳақидаги маълумотни ларзали портлатишни сиртдаги раҳбари олинганидан 
кейин, унинг буйруғига биноан, аммо портлатишдан кейин камида 30 минут ўтганидан сўнг ва 
метанни концентрацияси 2% дан кам бўлганда ўтказилиши керак. Забойнинг кўриги уста-
портлатувчи ва техник назорати шахси томонидан ўтказилиши керак. 
§ 279. Метан миқдорини ўлчайдиган техник назорати шахси ларзали портлатишдан кейин 
забойни кўрикдан ўтказиш учун, унга қараб ҳаракатланганда 3 м масофа билан уста-портлатувчидан 
олдинда бўлиши керак. Метанни миқдори 2 % ва ундан ортиқлиги аниқланганда, улар зудлик билан 
тоза ҳаво оқимли иншоотга кайтишлари шарт.
Кўмир (жинс) ва газ отилиши мумкин бўлган ҳолларда, аввалдан шахта раҳбари томонидан 
иншоотларни газсизлантириш бўйича тадбирлар тасдиқланган бўлиши керак.