Mundarija mutaxassisliklar Betlar

«Foydali qazilmalarni boyitish (qazilma turlari bo‘yicha)» magistratura 
mutaxassisligiga qabul qilish uchun o‘tkaziladigan kirish sinovi mavzulari 
 
1. «Foydali qazilmalarni boyitish va qayta ishlash» 
Xalq xo‘jaligini rivojlantirishda rangli metallarning ahamiyati. O‘zbekistonning 
foydali qazilma konlari haqida ma’lumot. Rudalarni boyitish. Rudalarni qayta ishlashda 
boyitishning roli.

---

26 
Rudalarni qayta ishlashga tayyorlash texnologiyalari, jarayonlari, dastgohlarning 
o‘rnatish (komponovka) uslublari, miqdor va sifat sxemalarini parametrlarini hisoblash, 
suvli – loyqali sxemalar parametrlarini hisoblash. 
Rangli va nodir metall rudalarni boyitishda, maydalash yanchish va g‘alvirlash 
jarayonlarining roli va bu jarayonlarning tarixi va rivojlanishini puxta o‘rganish. 
Rangli va nodir metall rudalarni fizik-kimyoviy xarakteristikasi va ularning 
xossalarini boyitish va qayta ishlashga tayyorlashdagi ahamiyati va salbiy tomonlari, bu 
rudalarning minerallari. 
Foydali qazilmalar va ularning xalq xo‘jaligidagi ahamiyatini chuqur tahlil etish. 
Rudalarni maydalash jarayoni va usullari. Maydalash darajasi. Maydalash 
boskichlari. Maydalash dastgohlarining tasnifi, jag‘li maydalagichlarning konstruksiyasi 
va ishlash prinsipi, ularning qo‘llanilish o‘rinlari va texnologik xarakteristikasi.
Yirik, o‘rta va mayda maydalovchi konusli maydalagichlarni ishlash prinsiplari va 
qo‘llanilishi. Jag‘li va konusli maydalagichlarning ish unumdorliklari va quvvat sarflari. 
Juvali maydalagichlar. Ishlash prinsipi, ko‘llanilishi va texnologik xarakteristikasi. 
Bolg‘ali va rotorli, markazdan kochma-zarbli rotorli maydalagichlar qo‘llanilishi 
va ularni ishlash prinsiplari. 
Maydalash sxemalarini tanlash va parametrlarini hisoblash. Maydalash uchun 
ishlatiladigan dastgohlarni tanlash va parametrlarini hisoblash.
G‘alvirlash jarayonlari xaqida asosiy tushunchalar. G‘alvirlash uchun apparatlar. 
G‘alvirlarning tasnifi va ularni qo‘llanilish o‘rinlari. Titrama g‘alvirlar. Barabanli 
g‘alvirlar. Qo‘zg‘almas g‘alvirlar. G‘alvirlarni parametrlarini tanlash va hisoblash 
metodikasi va ularni ish unumdorligini hisoblash. 
Yanchish jarayoni texnologiyasi. Yanchish uchun qo‘llaniluvchi apparatlarning 
turlari. Barabanli tegirmonlarning qo‘llanilish o‘rinlari. Yanchilgan mahsulotni 
markazdan chiqaruvchi sharli tegirmonlar. Yanchilgan mahsulotni panjara orqali 
chiqaruvchi sharli tegirmonlar. Yanchishning ochiq va yopiq sikllari. Barabanli 
tegirmonlarni tanlash va parametrlarini hisoblash metodikasi.
Rudalarni qayta ishlashga tayyorlashning texnologik sxemalarini tuzishda mineral 
xom ashyolarning moddaviy tarkibi. O‘ziyanchish (samoizmelcheniya) jarayonlar. Quruq 
va suvli muhitda ishlovchi o‘ziyanchar tegirmonlar ularni ishlash prinsipi, qo‘llanilishi 
konchilik sanoatidagi o‘rni va roli.
Yanchilgan maxsulotlarni tasniflash. Mineral zarrachalarni suvda va havoda 
tushish tezligini belgilovchi qonunlar. Gidravlik klassifikatsiya jarayoni. Gidravlik 
klassifikatorlar.
Mexanik (spiralli) klassifikatorlarning konstruktiv tuzilishi va ishlash prinsipi. 
Gidrotsiklonlarning konstruktiv tuzilishi va ishlash prinsipi. Yanchish sxemalaridagi 
klassifikatsiya operatsiyalari. Gidravlik klassifikatsiyalashga ta’sir qiluvchi omillar. 
G‘alvirlash, maydalash, yanchish va klassifikatsiyalashning texnologik sxemalari. 
Flotomashinalar. Flotomashinalarning turlari va konstruksiyalari. Rangli metall 
rudalarini 
qayta 
ishlashda 
qo‘llaniladigan 
reagentlar. 
Flotareagentlarning 
klassifikatsiyasi. 
Oltin va kumushning fizik-kimyoviy xossalari. Oltin tarkibli sulfidli rudalarni 
boyitish. Oltinni shlyuzlarda, cho‘ktirish mashinalari va boyitish stollarida ajratib olish. 

---

27 
Oltin - mis rudalarini kayta ishlash texnologiyasi. Oltin – surma, oltin – mishyak 
rudalarini kayta ishlash texnologiyasi. 
Rangli metallarning klassifikatsiyasi. Mis rudalarini qayta ishlash texnologiyasi. 
Mis rudasi va minerallari. Misning qo‘llanilishi. 
Rangli metallarning klassifikatsiyasi. Rangli metall rudalarini flotatsiyalashning 
nazariy asoslari. Qo‘rg‘oshinni xalq xo‘jaligidagi ahamiyati va qo‘rg‘oshin rudalarini 
qayta ishlash texnologiyasi. Qo‘rg‘oshin-rux rudalari hamda minerallari. Rux tarkibli 
rudalarni qayta ishlash va boyitish texnologiyalari. Volframning ruda va minerallari 
hamda ularni qayta ishlash turlari. 
Boyitish jarayonida kuyiltirgichlarning qo‘llanilishi va turlari. Tasniflash 
dastgohlarining turi va loyihalari. Rangli metall rudalarini gravitatsiya usulida boyitish. 
Gravitatsiya usulida boyitishning nazariy asoslari.
Noyob metallar va noyob metallarning xalq xo‘jaligini rivojlantirishdagi roli. 
Gidrotsiklonlarning ishlash usullari va qo‘llanilishi. Cho‘ktirish mashinalarining turlari 
va sanoatdagi o‘rni. Boyitish stollarini amaliyotda qo‘llanilishi va bu stollarning turlari 
haqida ma’lumot bering.
Filtrlash. Filtrlashning boyitish jarayonidagi ahamiyati. Boyitish jarayonida 
quyiltirgichlarning qo‘llanilishi va turlari. Tasniflash dastgohlarining turi va loyihalari. 
O‘zbekistonda rangli metall rudalarini qayta ishlash tarixi. Nodir metall rudalarini 
maydalash 
uchun 
konusli 
maydalagichlarning 
turlari. 
Boyitish 
jarayonida 
kuyiltirgichlarning qo‘llanilishi va turlari. 
Boyitish fabrikalari va metallurgiya zavodlarining yordamchi sexlari va sexdan 
tashkari xonalari. Boyitish sxemalariga misollar keltiring va izoxlab bering. Boyitish 
fabrikasi sexlaridagi transport vositalari, ularni turlari va ahamiyati. O‘zbekistonning 
metallurgik korxonalari. Ularni tashkil topish tarixi, ish strukturasi.