Mundarija mutaxassisliklar Betlar

---

 
 

---

2 
MUNDARIJA 
 
Mutaxassisliklar 
Betlar 
5A310201 Elektr ta’minoti (tarmoqlar bo‘yicha) 
3 
5A310301 Metallurgiya (metall turlari bo‘yicha) 
10 
5A311001 Texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish 
(tarmoqlar bo‘yicha) 
16 
5A311601 Foydali qazilma konlarini qazish (qazish usullari bo‘yicha) 
21 
5A311603 Foydali qazilmalarni boyitish (qazilma turlari bo‘yicha) 
25 
5A312201 Konchilik mashinalari va jihozlari 
30 
5A320201 Mashinasozlik texnologiyasi va jihozlari (ishlab chiqarish 
bo‘yicha) 
38 
5A320401 Kimyoviy texnologiyasi (ishlab chiqarish turlari bo‘yicha)
47 
5A320405 Yuqori molekulali birikmalar kimyoviy texnologiyasi (turlari 
bo‘yicha) 
52 
5A321101 Noyob va radioaktiv metall rudalarini qazib olish, boyitish va 
qayta ishlash texnologiyasi 
55 
 
 
 

---

3 
5A310201 «Elektr ta’minoti (tarmoqlar bo‘yicha)» 
 
Tuzuvchi:
 
Ataullayev N.O – «Elektr energetikasi» kafedrasi mudiri, PhD 
dotsent 
Tovboyev A.N. – «Elektr energetikasi» kafedrasi dotsenti
 
Taqrizchi:
 
Aslonov A.M. – Navoiy IES AJ “Loyihani amalga oshirish” guruhi 
rahbari
 
 
KIRISH 
O‘zbekistonda elektr energiyani sotish, uni ishlab chiqarish va iste’molining aniq 
bir mexanizmi, sohani rivojlantirish nizomi yo‘q. O‘zbekiston Energetika vazirligi uch 
tarmoqga bo‘lindi elektr energiyani ishlab chiqarish, uzatish va taqsimoti hamda 
iste’moliga. 
Albatta, O‘zbekistonning ba’zi hududlarida Yuqori voltli uzatmalar yangilangan. 
Ammo bu ham tizimni qutqara olmaydi. Shuningdek, bu sohada mutaxassislar 
etishmovchiligini kuzatish mumkin.
Elektr energiyasidan foydalanish sanoat tashkilotlari va shaxarlar miqyosida unga 
bo‘lgan ehtiyojni brogan sari oshirmoqda. Shuningdek hozirgi vaqtda yakka tartibdagi 
transformatorlaryakka tartibdagi elektr energiyadan foydalanuvchi energetik qurilmalar 
bozor iqtisodiyoti sharoitida yuksak texnologiyalarni taraqqiy etishda elektr 
energiyasining beqiyos xizmatini inobatga olib talab etiladi. Ushbu sanoat korxonalarini 
ta’minlash xozirgi kunda muxim axamiyatga ega. Elektr energiyasi sababli va sababsiz 
uzilish xollari katta-katta sanoat korxonalarining texnoligik ishlab chiqarish va asbob-
uskunalarni yaroqsiz xolga kelishini hamda ushbu korxonalarda katta miqdorda iqtisodiy 
zarar keltirishi mumkin. Elektr energiyasini etarli va uzluksiz ta’minlash maqsadida 
Respublikamizda yagona energetik tizimni yaratish maqsadida chora tadbirlar ishlab 
chiqilmoqda. Navoiy IES yonida yangi BGQ qurildi va yana qurilmoqda va xakozo.
Elektr ta’minoti tizimida korxonalarni rivojlantirish va sifatli energiya bilan 
ta’minlashda yukori kuvvatli kuch transformatlarinig ahamiyati kattadir. Podstansiyalar 
va ularning ximoya vositalari hamda ularning maksimal quvvatini mo‘tadillashtirish 
himoyaga ega bo‘lish shart 
Chunki ishlab chiqarishda rivojlangan texnika jarayonlari har bir korxona, xar bir 
sex elektr energiyasidan foydalanishlarning talablariga ko‘ra uning sifati va 
samaradorlini amalga oshirishi shu kunning talabidir. Shu maqsadda elektr energiya 
ta’minotda kompleks maksimal maxsulot uskunalari elektr ta’minoti mavjud. Uni tashkil 
etishdan maqsad elektr energiyasini har qanday sharoitda uzluksiz etkazishdan iborat. 
O‘zbekiston Respublikasida o‘tkazilgan bir qator tadbirlarga qishloq xo‘jaligi 
hamda keng miqyosida elektrlashtirildi. O‘zlashtirilayotgan katta er massivlarini 
sug‘orishga mo‘ljallangan yirik nasos stansiyalarida xar birining quvvati bir necha KVt 
bo‘lgan elektr motorlari ishlamoqda. Qishloq xo‘jaligini, parrandachilik va boshqa 
soxalarida xam ko‘pchilik ishlab chiqarish jarayonlari elektrlashtirish asosida 
avtomatlashtirildi. 

---

4 
Shuning uchun generator, transformator va elektr dvigatelini xususiyatlari bilan 
yaqindan tanishga bo‘lgan va ulardan to‘g‘ri foydalana oladigan texnik kadrlarni 
tayorlash muxim masalalrdan biri hisoblanadi.