Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
АГРОМАҲСУЛОТЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТАРМОҚЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР СИЁСАТИ, УЛАРНИ ДАВЛАТ 
ТОМОНИДАН ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАШ МАСАЛАЛАРИ
Н.Н. Болтаев, О.Р. Файзиев - 
ТДАУ ассистентлари
 
Иқтисодиёти юқори даражада ривожланган ва ривожланаётган 
давлатларда кластерлар фаолиятини ташкил этиш, бошқариш ва тартибга 
солиш бўйича ҳуқуқий ва меъёрий асосларини шакллантириш, масаласига 
жиддий эътибор каратилади. Чунки ҳуқуқий асоси бўлмаган ҳар қандай 
янгилик, хўжалик юритиш ва мулкчилик шакллари тўлақонли ва замонавий 
бозор талаблари асосида фаолият юрита олмайди [1]. Шу нуқтаи назардан 

---

 
324 
бизнинг республикамизда ҳам кенг қамровли ва тезкор суръатлар билан 
ривожланиб 
бораётган 
иқтисодиёт 
тармоқлари, 
шу 
жумладан 
агромаҳсулотлар 
етиштиришдан 
истеъмолчига 
етказгунча 
бўлган 
жараёнларни ўз ичига олган агрокластерлар фаолиятининг ҳуқуқий ва 
меъёрий асосларини шакллантириш асосий вазифалардан ҳисобланади.
Шу жиҳатдан фикримизча, миллий иқтисодиёт тармоқларини кластерли 
ёндашув асосида ривожлантириш учун дастлабки қонуний асос сифатида 
Президентимизнинг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш 
бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида” ги ПФ-4947 сонли Фармони ва 
ушбу фармонни амалга ошириш учун ишлаб чиқилган дастур, унинг 
ижросини таъминлаш мақсадида қишлоқ хўжалиги ва саноат тармоқларининг 
уйғунлашуви асосида кластерлар ташкил этиш, рағбатлантириш ва давлат 
томонидан қўллаб-қувватлашни кўзда тутувчи Президент фармонлари, 
Вазирлар Маҳкамаси қарорлари асос бўлади. Шунингдек иқтисодиёт 
тармоқлари ва ҳудудлар миқёсида агросаноат кластерларини фаолиятини 
тартибга солишда ҳар бир ҳудуд кесимида кластер сиёсатини кўзда тутувчи 
“кластерларни ривожлантиришнинг мақсадли дастурлари” ва “ҳудуд 
ижтимоий - иқтисодий ривожлантиришнинг стратегик дастурлари” асосида 
юритиладиган “кластер сиёсати” асосий ҳужжат бўлиши лозим. 

Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда бизнинг фикримизча “кластер 
сиёсати” деганда - кластерларни шакллантириш ва улар фаолятини самарали 
ташкил этиш мақсадларида олдиндан белгилаб олинган натижаларга 
эришишга қаратилган ҳаракат ва тадбирлар жамланмаси сифатида 
тушунишимиз мумкин.
Кластер сиёсатини амалга ошириш механизми асосан тўртта йўналишда 
кластерлар инфратузилмаларини ривожлантириш, кластерлар фаолятининг 
меъёрий-ҳуқуқий базасини шакллантириш, ахборот-маслаҳат хизматлари 
тизимини қўллаб-қувватлаш ва кластер иштирокчиларининг қўшма 
лойиҳаларини амалга оширишига ёрдам кўрсатиш орқали юритилади. 
Алоҳида олинган мамлакат ва унинг ҳудудларида кластер сиёсатини 
амалга ошириш ваколатли давлат ва ҳудудий ҳокимият органлари томонидан 
бажарилади. Бундай тадбирлар асосан махсус “концепциялар” ва 
кластерларни ривожлантириш бўйича давлат томонидан қўллаб-қувватлаш 
бўйича чора-тадбирлар воситасида амалга оширилади [2]. 
Клатерларни ривожлантириш “концепция” сини ишлаб чиқиш ва ушбу 
концепция асосида кластер сиёсатини юритиш зарур.
Ушбу концепция асосида: 
-
кластерларни ташкил этиш ва ривожлантиришнинг меъёрий ҳуқуқий 
базасини шакллантириш; 
-
кластерларни қўллаб-қувватлашнинг услубий асослари, ахборот 
консалтинг хизматларини кўрсатиш, кадрлар таъминоти ва уларни тайёрлаш 
тизимини ривожлантириш; 

---