Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

11. 2. Chakana savdo, ulguiji savdo, vositachini tanlash va sotish 
tarmogini shakllantinrvchi omillar
Chakana savdo aholiga to ’g ’ridan - to’g ’ri tovar sotish va xizmat qilish
bilan bog’liq b o ’lgan tadbirkorlik faoliyatini o ’z ichiga oladi. Chakana savdo
tovarlar assortimentining shakllanishida qatnashadi. Xaridorlarga tovarlar
sifat k o ’rsatkichlari t o ’g ’risida axborotlar beradi. T ovarlam i saqlash,
q o ’ushimcha ishlash, narxlami o ’matish va boshqa vazifalami bajaradi.
Natijada tovarlaming oxirgi iste’molchilari bilan oldi-sotdi shartnomasini
bajaradi. Chakana savdo mulkchilik shakli, usuli va xizmat k o ’rsatishlari
bilan turlanadi. Xususiy hissadorlar, ijara va q o ’shma mulklarga asoslangan
chakana savdo hozir barcha mamlakatlarda, shu jumladan, bizda ham faoliyat
k o’rsatmoqda. Chakana savdoning m oddiy texnika asosini d o ’konlar,
univermaglar, maxsuslashgan d o ’konlar, supermarketlar, oshxonalar va
k o’pchilik mayda shaxobchalar tashkil etadi.
Chakana savdo firmalarining turlari 4 ta m ezon bilan farq qiladi:1
1. d o ’konning jihozlari
2. mijozga xizmat k o’rsatish darajasi
3. tovar assortimenti
4. savdoda xizmat ko’rsatish xarakteriga k o’ra farqlanadi.
B og’liq b o ’lmagan d o ’konlar odatda bir kishi mulkchiligida b o ’ladi. Bu
qoidaga k o ’ra, kichik d o ’konlar b o ’lib, xizmat ko’rsatishni yuqori darajasi
bilan farq qilib, savdo masalalarini x o ’jayinning o ’zi hal qiladi.
Korporativ tarmoq o ’z ichiga katta d o ‘konlar sonini oladi. Mulkdor
b o ’lib bitta firma hisoblanadi. Chaqana savdo tashkilotining bu turini afzalligi
— yirik partiya tovarlariga buyurtma berish im koniyati orqali transport
xarajatlarini iqtisod qilish va soni b o ’yicha chegirtma olish; tashkil etishni