Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

Ta‘minotning ikkilamchi shakllarini sifatini baholash


Kredit 
ta‘minoti shakli 
YUtuqlar 
Kamchiliklar 
Sifat 
reytingi 
ballda 
Kreditning 
maksimal 
summasi

ta‘minotga 
nisbatan 
1

Ipoteka

1.
narxning 
barqarorligi; 
2.
ko‗p marta 
foydalanish mumkinligi; 
3.
saqlanishini nazorat 
qilish osonligi; 
4.
garov beruvchi 
tomonidan ishlatilish 
imkoniyati 
a.
notarial tasdik 
uchun qilinadigan 
yuqori xarajatlar

b.
baholashning 
qiyinligi 
3 
60-80% 
2

Kredit bergan 
bankda mavjud 
bo‗lgan 
qo‗yilma-larning 
1.
kam xarajatlar; 
2.
yuqori likvid 
ta‘minoti

Solik huquqi bilan 
bog‗liq 
muammolar 
bo‗lishi mumkin. 
3 
100% 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
garovi

3

Kafillik 
(kafolat) 
1.
kafillik haqida 
yozma bitim

2.
kam xarajatlar

javobgarlikda 2-shaxsning 
ishtiroki

Kafilning kreditga 
layoqatliligini 
tekshirishda 
muammo bo‗lishi 
mumkin

2 
Kafilning 
kreditga 
layoqatliligiga 
ko‗ra 100% 
gacha 
Kredit ta‘minoti 
shakli 
YUtuqlar 
Kamchiliklar 
Sifat 
reytingi 
ballda 
Kreditning 
maksimal 
summasi

ta‘mingotga 
nisbatan

% 
4

O‗immatli 
qog‗ozlar garovi 
1.
kam xarajatlar

2.
narxlar o‗zgarishiini 
nazorat qilishni qulayligi

3.
realizatsiyanig 
osonligi 
Bozor narxi 
tusatdan tushib 
ketishi mumkin

2 
Aksiyalar 50-
60% ishonchli 
foiz keltiradigan 
qimmatli 
qog‗ozlar 70-
80% 
5

Mol etkazish 
yoki xizmatlar 
ko‗rsatish 
bo‗yicha 
talablarni 
o‗tkazish

1.
kam xarajatlar 
2.
ochiq sessiyada tez 
foydalanish 
a.
nazoratning 
intensivligi

b.
soliq bilan 
bog‗liq 
muammolar

1 
20-40% 
6

Mulkka egalik 
qilish huquqini 
o‗tkazish

1.
kam xarajatlar 
2.
likvidligi yuqori 
bo‗lganda–tez sotilishi 
mumkinligi. 
a.
baholash 
muammolari

b.
nazorat qilish 
muammolari

c.
sudga 
murojaat qilishdan 
foylanish 
1 
20-50% 
YUqori samaradorlikni anglatadigan eng yuqori ballga ega bo‗lgan ta‘minot 
shakllari ipoteka va depozit quyilmalarining garovi hisoblanadi

Bu holatlarda 
kreditning maksimal chegarasi ham yuqori

SHu bilan birga, ipotekani 
baholashning qiyinligi kreditning maksimal summasini biroz tushishiga sabab 
bo‗ladi

Kafillik (kafolat) va qimmatli qog‗ozlar garoviga nisbatan past ball olingan

Kafilning kreditga layoqatliligi yuqori bo‗lganda kredit summasi 100%

shubhali 
bo‗lganda esa kafillik shartnomasi yoki kafolat xatidagi summaga nisbatan kamroq 
belgilanishi mumkin

O‗zbekiston Respublikasining ―Banklar va bank faoliyati to‗g‗risida‖gi 
O‗onunida ko‗rsatib o‗tilganidek

tijorat banklari jismoniy va huquqiy shaxslarning 
mablag‗larini haq to‗lash asosida turli omonatlar va depozitlarga jalb qilishlari


---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
omonat va depozitlar uchun to‗lanadigan foizlarning o‗rnini qoplash uchun ularni 
kreditlarga

qimmatli qog‗ozlarga va investitsiyalarga joylashtirishlari

hamda 
daromad olishlari kerak

Kredit berish chog‗ida banklar ta‘minlanganlik

haq 
to‗lash

aniq maqsadga qaratilganlik

qaytarib berish

muddatlilik qoidalariga amal 
qilishlari shart

Eng avvalo

ta‘minlanganlik asosida kreditning berilishi kreditning 
bankka qaytib kelishi uchun sharoit yaratish mumkinligini e‘tiborga olmoq lozim

Moliyaviy jihatdan eng barqaror

xizmat ko‗rsatadigan bank bilan ishonchli 
munosabatlarga erishgan xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlarga beriladigan ishonchli 
kredit bu hisobga kirmaydi

Ta‘minlashning asosiy turlari mol-mulkni va 
qimmatbaho qog‗ozlarni garovga qo‗yish hamda kafolatlardan iboratdir

Kredit 
bo‗yicha olingan ta‘minlanganlik (garov

mol-mulk va boshqalar) kredit summasi 
va u bo‗yicha foiz stavkalarini to‗lashga etarli bo‗lgandagina kredit ta‘minlangan 
deb baholanishi mumkin

Olingan kredit mablag‗lari korxonada ishlab chiqarish 
zahirasi

tugallanmagan ishlab chiqarish yoki tayyor mahsulot hamda mavjud 
moddiy boyliklarni ta‘minlash uchun beriladi

Garov sharti bilan beriladigan 
kreditni rasmiylashtiradigan vaqtida tijorat banki qarz oluvchi bilan yozma 
shartnoma tuzadi

SHartnomada garov turi va uning bahosi

mohiyati

miqdori va 
garov bilan ta‘minlanadigan majburiyatning bajarilish muddati

hamda mol-mulk 
taraflarning kaysi birida ekanligini ko‗rsatilishi shart

Bu shartnoma notarial 
tasdiklangan va adliya idoralarida ruyxatga olingan bo‗lishi kerak

Mol-mulkni 
garovga qo‗yish qarz oluvchi mablag‗lari hisobidan sug‗urta idoralarida 
sug‗urtalab quyilishi shart

Agar kredit oluvchi kreditni o‗z vaqtida qaytara olmasa

u holda garovni 
sotish choralari ko‗riladi

kredit miqdori odatda garovga qo‗yiladigan mulk 
qiymatining 50 %idan 80 foizigacha miqdorida beriladi

SHu o‗rinda ta‘minotining asosiy turlarini kayd etish lozimdir

YA‘ni ular: 
15.
O‗immatli qog‗ozlar va mol-mulk garovi; 
16.
Uchinchi shaxsning kafilligi; 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
17.
―O‗zbekinvest‖

―O‗zagrosug‗urta‖

―Kafolat‖ va ―Madad‖ sug‗urta 
kompaniyalari

―O‗zgosstraxnadzor‖ litsenziyasiga ega bo‗lgan kreditni 
to‗lay olmaslik riskini sug‗urta qiladigan sug‗urta polislaridir

Hozirgi paytda tijorat banklari garov

kafillik yoki sug‗urta shartnomalarini 
kredit shartnomasini tuzgandan keyin rasmiylashtiradilar

Lekin shartnomani kredit 
qaytishini kafolatlovchi hujjatlar taqdim etilganidan keyingina kuchga kirishi 
maqsadga muvofiq deb hisoblanishi mumkin

O‗uyidagi jadval orqali garovni baholash prinsiplarini ko‗rishimiz mumkin
