Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

16-jadval 
Kassa asosida amalga oshiriluvchi valyuta bitimlari turlari 
Kassa asosida amalga 
oshiriluvchi valyuta 
bitimlari turlari 
Operatsiya bo‗yicha mablag‗ni 
etkazib berish muddati 
Bitim nomi 
Ularning Qat‘iy 
belgilangan kursi 
Bitim tuzilgan kun 
TOD (TOD) 
bitimi 
TOD kursi (ing. 
today - bugun) 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
Bitim tuzilgandan keyingi ish 
kuni 
TOM (TOM) 
bitimi 
TOM kursi (ing 
tomorow - ertaga) 
Bitim tuzilgandan bir ish kuni 
(ya‘ni ikkinchi kun) keyin 
SPOT bitimi 
SPOT (ing. spot – 
naqd) 
Tijorat banklari valyuta sotmoqchi yoki sotib olmoqchi bo‗lsa, bitimning 
nomini (TOD, TOM, SPOT), kursini, summasini ko‗rsatib ariza berishi lozim. 
Valyuta bozorining ishtirokchilari bo‗lgan banklar o‗z nomidan o‗zi uchun, 
yana o‗z nomidan lekin mijozlari uchun valyuta sotib olish yoki sotishi mumkin. 
Agar banklar o‗z hisobiga valyutani sotsa yoki sotib olsa, bu operatsiyalar ular yoki 
foyyda olish uchun, yoki o‗z likvidliligini ushlub turish uchun, yoki chet eldan bank 
uchun jihozlar sotib olish va boshqa maqsadlar uchun amalga oshiradi. 
«Spot» bitimlari bo‗yicha valyuta oluvchi bank tomonidan kqrsatilgan 
hisobvaraqlarga etkazib beriladi. Bitimda kqrsatilgan kurs «spot» kurs deyiladi. 
Xuddi mana shu kurslar asosida valyuta bozoridagi muddatli kurslar ham, valyutani 
etkazib berish bo‗yicha qisqaroq muddatli bir martalik bitimlar uchun kurslar ham 
aniqlanadi. 
«Spot» operatsiyalari yordamida banklar o‗z mijozlarining chet el 
valyutasidagi ehtiyojlarini, kapitallarning harakatini, shuningdek bir valyutaning 
boshqa valyutaga oqib qtishini ta‘minlaydi, arbitraj va spekulyativ operatsiyalarni 
amalga oshiradi. «Spot» operatsiyalari risk darajasi eng yuqori operatsiya 
hisoblanadi. 
Foyda olish uchun banklar arbitraj va chayqovchilik bitimlarini amalga 
oshirishlari mumkin. Arbitraj bitimlar turli valyuta bozorlarida mavjud bo‗lgan 
valyuta kurslari o‗rtasidagi farqlardan foyda olish maqsadida chet el valyutasini 
qayta sotish (sotib olish) bo‗yicha tuzilgan qarshi bitimdir. Agar valyuta bir valyuta 
bozoridan sotib olinsa va boshqa valyuta bozorida sotilsa – bu keng tarqalgan 
arbitraj deyiladi. Agar foyda vaqt o‗tishiga qarab kurslar o‗zgarishidan yuzaga 
keladigan bo‗lsa bu vaqtinchalik arbitraj deyiladi.