D e p u ta tn in g huquqlari Q o n u n n in g 5-m oddasida batafsil ba
yon
qilingan, unga ko'ra, d ep u tat s e ssiy ad a ko'rib chiqilayotgan
barcha m asalalar bo'yicha hal qiluvchi o vozga ega:
- u, K engashining barcha domiy, m u v a q q a t kom issiyalari tar-
kibiga saylanishga;
- sessiyada ko'rib chiqilishi u ch u n m a sa la la r taklif qilishga;
- kun tartibi, m uh o k a m a q ilinayotgan m a salalarn i ko'rib chi
qish tartibi ham da bu m asalala rn in g m ohiyati y u za s id a n takliflar
kiritish
va m ulohazalar bildirishga;
- Kengash tom onidan saylanadigan, ta y in lan a d ig an yoki tas-
diqlanadigan m an sab d o r shaxslar nom zodi y u zasid a n fikr bildi
rishga;
- sessiyalarda m un o zaralard a ishtirok e tish g a, raislik qiluvchi
va m a ’ruzachiga savollar berishga;
- d ep u tat so'rovi bilan m urojaat qilishga;
- o'z takliflarini isbotlash yoki ovoz berish sabablarini izohlash
uchun s o 'zg a
chiqishga;
- raislik qiluvchiga m uhokam a qilinayotgan m asala yuzasidan
o'z nutqi m atnini, taklifi yoki m ulohazasi to psh irish ga;
- o'zi a ’zo bo'lgan Kengash k o m issiy a sin in g qaroriga qo'shil-
m agan taqdirda o'z nuqtai nazarini sessiy ad a bayon qilishga yoki
bu haqda yozm a xabar qilishga;
- har qanday m ansabdor shaxsni sessiy ada hisobotini eshitish
taklifini kiritishga;
-
qonunlar ijro etilishini, K engash q aro rla rin in g bajarilishini
tekshirish to'g'risida m asalalar taklif qilishga;
- Kengashi sessiyasi s ten o g ram m alari bilan tan ishish g a;
- saylovchilar bilan, fu q aro larn ing o 'zini o 'zi b o shq arish or
ganlari, siyosiy partiya tashkilotlari bilan u c h r a s h u v la r o'tka-
zishga;
- fuqarolarning huquqlari yoki q o n u n h u jjatlari buzilishi hol-
lari m a ’lum bo'lib qolgan hollarda, u larg a ch ek q o 'y ish talabi
bilan tegishli organ va m a n sab d o r s h a x s la r g a
m u r o ja a t qilishga
haqlidir.
D eputat qonunlarga muvofiq boshqa h u q u q la rg a ham ega
bo'lishi mumkin.
434
www.ziyouz.com kutubxonasi
D e p u ta tn in g ayrim huquqlari, ularni amalga oshirish tartibi,
oqibati Q o nu n d a alohida mustahkamlangan. Masalan, Qonunning
8-moddasi “D ep u tat so'rovi” deb atalgan. Unga asosan deputat
so'rovi bu — tegishli hududda joylashgan organ, tashkilot mansab
dor shaxslariga asoslantirilgan tushuntirish berish yoki o'z nuqtayi
nazarini bayon qilish talabidir. So'rovga javob so'rov
olingan
kundan 10 kundan kechiktirmay berilishi shart. So'rov bo'yicha
ma lum ot sessiyada muhokama qilinishi mumkin. Deputat so'rovi
vakillik organini, deputatni ijro organlari faoliyati ustidan na-
zo ratining t a ’sirli, samarali usulidir.
Q o n u n n in g 6-moddasida “Deputatning majburiyatlari” bel
gilab qo'yilgan. Unga asosan, deputat, Kengash sessiyalarida,
Kengash tom onidan tuzilgan komissiyalar tarkibiga saylangan
bo'lsa, shu komissiyaning majlislarida va uning boshqa tadbirlari-
da ishtirok etishi shart, deputatlar ovoz berishda shaxsan o'zlari
ishtirok etishi shart. Deputatning zimmasida
qonunlarga muvofiq
boshqa m ajburiyatlar ham bo'lishi mumkin. Masalan. belgilangan
m uddatlarda saylovchilarga axborot berish majburiyati.
D e p u ta t maqomi uning faoliyatini alohida kafolatlari mav-
judligi bilan xarakterlanadi. Bu kafolatlar deputatga o'z faoliyatini
hech q and ay moneliksiz, mustaqil amalga oshirishga imkoniyat
yaratadi. D ep u tatn in g s h a ’ni, qadr-qimmati alohida muhofaza
qilinadi, ularga tajovuz qilganlik uchun javobgarlik belgilangan.
D ep u tat faoliyatini amalga oshirishga to'sqinlik qilgan mansabdor
shaxslar javobgarlikka tortiladi.
D e p u ta t daxlsizlik huquqidan foydalanadi. Tegishli xalq de
putatlari K engashlarining roziligisiz
deputat m azkur hududda
jinoiy javobgarlikka tortilishi, ushlab turilishi, qamoqqa olinishi
yoki sud tartibida beriladigan m a ’muriy jazoga tortilishi mumkin
emas. .
D ep u tat ovoz berish chog'ida fikr bildirganligi, o'z nuqtayi
nazarini bayon qilgani yoki deputatlik faoliyatini amalga osh.n-
shi bilan bog'liq boshqa harakatlari uchun javobgarlikka tortilishi
mumkin emas. Deputatning daxlsizlik
huquqidan mahrum etish
tartibi qon u n n ing 12-moddasida batafsil belgilangan.
435
www.ziyouz.com kutubxonasi
Deputatlik maqomini kafolatlovchi yana bir m asala, depu-
ta tg a deputatlik faoliyatini am alg a osh irishg a davlat organlari va
m ansabdor sh ax slarn in g k o'm aklashuvidir.
D ep u tatlarn in g saylovchilar bilan u chrash u v i, saylovchilarni
qabul qilishi u chun yetarli sharoitlarni ijro o rganlari yaratib be-
radilar (7-modda). D e p u ta t o'z faoliyatini am a lg a oshirayotgan
vaqtlarda uiarning ta sh k ilo tlarg a hech q an d ay
moneliklarsiz kiri-
shi va rahbarlar tom onidan qabul qilinishi s h a r t (13-m odda).
Mahalliy K engash deputatlari d e p u tatlik faoliyatini ishlab
chiqarish yoki xizm at vazifasi bilan q o 'sh ib olib boradi. Shuning
uchun uiarning dep u tatlik faoliyatini b aja ra y o tg a n v aq td a o'rtacha
ish haqi saqlanib qoladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
