Tafakkur avlodi

ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ 
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
27
Маҳмудов, Бўри Йўлдошев, Турсун Расулов, ака-ука
-
лар Бозор, Болли, Мардон Узоқовлар ҳам бор эди. 
Артель оёққа турганидан сўнг ишнимаҳаллий аҳо
-
лига топшириб, 1929 йилда ўз қишлоқларига қай
-
тиб кетишади
39
.
1928-1929 йилларда Хоразм, Қашқадарё ва Сур
-
хондарё вилоятларида мусодара қилинган ерлар 
ҳисобига 120 та колхоз ташкил этилди. Совет ҳо
-
кимияти кенг оммани колхоз тузишга жалб этиш 
мақсадида турли хил таъсир воситаларини қўлла
-
ди. 1929 йил март ойида Жарқўрғон туманидаги 
Юқори ва Қуйи Оққўрғон қишлоқларининг деҳқон
-
лари бирлашиб жамоа хўжалиги туздилар ва унга 
«Миллий уйғониш» деб ном бердилар. Унга Исмоил 
Исматов раис қилиб сайланди. Одина Аллашукуров, 
Ҳасан Тошқулов ва бошқалар биринчилар қаторида 
ана шу колхозга аъзо бўлиб кирдилар. Жамоа хўжа
-
лигининг 100 гектарга яқин ери бўлиб, у ерда тўрт
-
та бригада ташкил қилинди ва бу ерларда пахта ва 
буғдой экинлари экила бошланди.
1929 йили Бойсун районида 8 та колхоз ташкил 
топган. Унда деҳқонларнинг атиги 3 фоизигина 
бирлашган эди. Дастлабки колхозларнинг аъзолари 
ва ер майдонлари қуйидагича бўлган:
– «Қизил Шарқ» – Пасурхи қишлоғида тузилиб,14 
та камбағал деҳқон хўжаликларини бирлаштирган 
ва 127 гектар ер майдонига эга эди.
– «Ибрат» – Шаит қишлоғида, 16 аъзоси ва 112 
гектар ер майдони бўлган. 
– Ғайрат» – Қорашаит қишлоғида ташкил этилиб, 
16 батрак-камбағал деҳқон хўжаликларини ва 94 
гектар ер майдонини уюштирган. 
39 
Умаров И., Раҳмонов Ҳ., Худойбердиев Э. Сурхон воҳасида этник 
тарих ва этномаданий жараёнлар (хатакилар уруғи мисолида). –Т.: 
Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси нашри
-
ёти, 2014. –Б. 101.

---

Якубова Диларам Таджиевна
28
– «Қизил йўл» – Қўрғонча қишлоғида, 12 аъзоси 
ва 127 гектар ер майдони бўлган. 
– «Қизил Қаҳрамон» – Даштиғоз қишлоғида ту
-
зилган. 
– «Қизил Октябрь» – Шахбозор қишлоғида, 86 
гектар ери бўлган. 
– «Й.Охунбобоев» – Қайроқ қишлоғида, 21 деҳқон 
хўжаликларига ва 262 гектар ер майдонига эга бўл
-
ган. Шунингдек, «Акмал Икромов» номли колхоз 
ҳам ташкил топган. 
Давлат янги ташкил топган ёш колхозларга катта 
ёрдам бериб, уларни қўллаб-қувватлади. Пахтачи
-
ликка мўлжалланган колхозлар солиқларни тўлаш, 
сув ресурсларидан фойдаланиш ва қишлоқ хўжалик 
машиналари, инвентарлари таъминоти бўйича дав
-
лат ва кооператив органларидан ҳар хил имтиёзлар 
олиб турган
40
. 
1929 йилда Шерободда 23 та колхоз ташкил этил
-
ди. Шулардан йириклари Сталин, Қаҳрамон, Фрунзе, 
Социализм, Янги йўл, Охунбобоев, Ёш ленинчи кол
-
хозлари бўлиб, дон, арпа, чорвачилик ҳамда қишлоқ 
хўжалигининг бошқа маҳсулотларини етказиб бе
-
ришга ихтисослаштирилди
41
.
Тан олиш керак, ер-сув ислоҳоти муайян ижобий 
натижаларни берди. Сурхон воҳасида ерсиз деҳқон
-
ларнинг улуши анча камайди. Ислоҳот туфайли 
кўпгина деҳқонлар ер олиб, ўз хўжаликларини му
-
стақил юритиш имконига эга бўлди. Аҳолининг да
-
ромади ҳам анчагина ортди. Қашшоқлик даражаси 
пасайди. Шунга қарамай, камбағалликни бартараф 
этишнинг иложи бўлмади. 1928 йилда Ўзбекистон
-
40 
Турсунов С., Рашидов Қ. Бойсун. –Т.: Akademnashr, 2011. –Б. 125.
41 
Турсунов С., ва бошқалар. Т.;.Шеробод тарихидан лавҳалар. –Б. 
240-241.

---