Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

mexanizm; 3 - vallar oraligini moslab turuvchi m oslam a;
4 - yuqoridagi v a p a std a g i vallar; 5-m ahsulot chiqish jo yi;
6 - elektrodvigatel; 7-havo kanali (qovuz) uchun
215

---

Al-ERD-3 oqlash uskunasining asosiy ishchi organi deformatsiya 
darajasi har xil bo‘lgan poliuritan qoplangan ikkita val hisoblanadi, 
ulaming o ‘lchami 0 200 mm va uzunligi - 400mmga teng. Vallar 
bir-biriga qarama-qarshi aylanib, ulaming aylanish nisbati 1,45:1. 
tez aylanuvchi valning tezligi 9,5 m/s. Donni oqlash uskunasi 
ishchi zonasidagi don vallar orasida siqilib, so‘ng vallarning turli 
tozalashda aylanishi natijasida surilib deformatsiyalanishi natijasida 
uning m ag‘zi ajraladi.
Bu uskunaning afzalligi shundaki, uning yuqori ish unum- 
dorligiga ega bo ‘lib, donni samarali oqlaydi. Biroq undan foy- 
dalanilganda rezinalar tez yedirilib ketadi, ularni 3-5 sutkada 
almashtirib turish talab etiladi, bu esa mahsulot tannarxining 
ortishiga olib keladi.
Donlarni siqish va surish usuli bilan oqlash
Bu usul ikkita mustahkam ishchi yuzalari orasida amalga 
oshiriladi, ularning orasi don o ‘lchamiga nisbatankam bo ‘lib, bu esa 
donning siqilishiga olib keladi. Ishchi yuzalarning biri harakatda, 
ikkinchisi esa harakatsiz yoki ikkalasi ham harakatda bo'ladi, lekin 
turli tezliklarda aylanadi, bu esa qobiqni surib, m ag‘izni ajratishga 
olib keladi. Bu usul sholi, tariq, suli va grechixa kabi yormabop 
donlarni gda q o‘llaniladi, chunki ularning qobiqlari m ag‘iz bilan 
mustahkam bog‘lanmagan. Bu usulda donlar quyidagi uskunalarda 
oqlanadi: oqlovchi dastgoh, valtsedeka uskunasi, abraziv valli g 
uskunalari.
Ikkinchi oqlash usuli 
- don pardasini qattiq yuzaga bir yoki 
k o ‘p marotaba urish bilan amalga oshiriladi. Bu usuldan pardasi 
m ag‘zi bilan yopishgan yormabop donlarni masalan, suli doni 
oqlashda foydalaniladi. M o‘rt m ag‘izli donlardan (arpa, bug‘doy 
va boshqalar) maydalangan yormalar ishlab chiqarishda ham shu 
usuldan foydalaniladi.
216

---

sholi, suli 
grech ix a,tariq
suli, arpa, 
m akkajo'xori, 
b u g ‘doy
n o ‘xat, arpa, 
bug'doy, 
m akkajo‘xori
oqlovchi 
dastgoh, 
valsedeka 
uskunasi, 
abraziv 
valli oqlash 
uskunasi
oboyka uskunasi, 
m arkazdan 
qochuvchi kuch 
yordam ida 
ishlaydigan uskuna
Z SH N rusum li oqlash 
v a sayqallash uskunasi