Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Oqlash jarayonida donga val va dekalarning ta ’siri
Valtsedeka uskunasining ishchi organi gorizontal aylanuvchi 
silindr (val) va unga mustahkam o ‘rnatilgan silindrik yuza - 
dekadan iborat (78-rasm).
Uskunaga tushayotgan don ishchi zonadagi aylanayotgan 
valning surishi va dekaga urilishi, y a ’ni bir vaqtning o ‘zida 
siqilishi va surilishi natijasida deformatsiyaga uchxaydi. Buning 
natijasida parda parchalanib, m ag‘iz esa osongina ajraladi.
Val va dekaning m inimal oralig‘i o ic h a m i don m ag‘ziga 
nisbatan kattaroq b o ‘ladi, aksincha b o ‘lganda esa u maydalanib 
ketadi. Grechixa donini oqlashda dekaning radiusi val radiusiga 
teng b o ‘lishi kerak (78-rasm, a). Grechixa doni m ag‘zining eni -
0,5-1,3 mm.
78-rasm. Tariq va grechixa donlarini valtsedeka
usqunasida oqlash.
Grechixa donidan yorma olishda valning aylanish tezligi 13- 
14 m/s, maydasi uchun 10-12 m/s, dekaning ishchi zona uzunligi
214

---

180-200 mm b o ‘lishi lozim. Grechixa donini oqlash uskunasining 
dekasi kvartsdan tayyorlanadi.
Sun’iy usJubda tayyorlangan abraziv yuzaga nisbatan bu usulda 
tayyorlangan ishchi organlari m ag‘izni maydalab tashlamaydi.
Valtsedeka uskunasining vallari diametri 500-600 mm, du- 
ganing (do‘g ‘a) uzunligi 220-300 mm, dekaning ... burchagi a = 
40-70° ga teng.
Yormabop donlarni oqlashda poliuritanli vallarning ta’siri
Sholi doni gul qobig‘i, m ag‘iz bilan birga tutashib o ‘smaganligi 
sababli, oqlash jarayonida poliuritan bilan qoplangan ikkita 
vallarning siqish va surish deformatsiyasi natijasida ular oson 
ajraladi (79-rasm).
79-rasm. Al-ERD-3 rusumli rezina qoplangan oqlash uskunasi:
1- qabul qiluvchi moslama; 2 - vallarni qo ‘shuvchi va tushiruvchi