O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
 

---

47 
IV BOB. Tarmoq kompyuterlarining funksional roli 
Server
– tegishli dasturiy taʼminot bilan taʼminlangan, tarmoqni markaziy 
ravishda boshqaradigan va/yoki uning resurslarini (maʼlumotlar bazasi, doimiy 
xotira, printer va boshqalar) tarmoqdagi boshqa kompyuterlarga taqdim etadigan 
yuqori quvvatga ega bo’lgan kompyuter. 
Mijoz kompyuter
(mijoz, ishchi stansiya) – bu server resurslaridan foydalanish 
imkonini beradigan oddiy tarmoq foydalanuvchisining kompyuteri. 
4.1.
 
Bir rangli tarmoqlar 
Bunday tarmoqdagi har bir kompyuter bir vaqtning o‘zida ham server, ham 
tarmoqning mijozi bo‘lishi mumkin, yaʼni server sifatida boshqa kompyuterlarga 
fayllarni, apparat resurslarni taqdim etishi hamda mijoz sifatida boshqa 
kompyuterlarning resurslaridan foydalanishi mumkin (4.1-rasm). Masalan bitta 
kompyuterda printer o‘rnatilgan bo‘lsin, ushbu kompyuter printerdan foydalanish 
imkonini tarmoqdagi boshqa kompyuterlarga taqdim etadi, boshqa kompyuterda esa 
internet bo‘lsin, ushbu kompyuter boshqa kompyuterlarga internetdan foydalanish 
imkonini taqdim etadi (4.2-rasm). 
Lokal OT
K
S
Aloqa
Lokal OT
K
S
Aloqa
Lokal OT
K
S
Aloqa
Lokal OT
K
S
Aloqa
4.1
 
-rasm. Bir rangli tarmoq 
 
Tarmoq administratori 
–
 
tarmoqdagi kompyuterlarni, foydalanuvchilarni 
va resurslarni boshqarish vakolatiga ega mutaxassis. 
Tarmoq maʼmurligi (administratorligi) 
–
 
bu kompyuterlar, tarmoq 
qurilmalari va foydalanuvchilarning ishlashini boshqarish, maʼlumotlarni 

---

48 
himoyalash, resurslarga ruxsatlarni boshqarish, tizim va dasturiy taʼminotni 
o‘rnatish, yangilash bo‘yicha barcha vazifalarni bajarish. 
Kompyuter 1
Kompyuter 4
Kompyuter 2
Kompyuter 3
Printer
Kommutator