«jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar»

 
§ 3.3. Tarif siyosatining asosiy ko’rinishlari 
 Bojxona bojlarining mohiyati va ko’rinishlari
 
Tashqi iqtisodiy faoliyat amaliyotida tashqi savdoni davlat tomonidan tartibga solishning eng keng 
tarqalgan usullaridan biri bojxona bojlari hisoblanadi. Bojxona boji iqtisodiy mohiyati jihatidan tovar 
davlat chegarasidan o’tayotganda olinadigan maxsus pul yig’imi, soliqni bildiradi. 
Bojxona bojiga tortishning ikkita asosiy usuli mavjud:
Maxsus, bunda boj miqdori tovarning og’irligi, hajmi miqdori birligidan belgilangan summa 
sifatida o’rnatiladi (masalan, avtomobilь dvigatelining 1 sm3 dan).
Advalor (lot. — ad valorem — qiymatdan), bunda bojxona boji sotuvchi tomonidan qayd etilgan 
tovar qiymatidan foiz ko’rinishida aniqlanadi.
 
Tarifning katta mamlakat iqtisodiyotiga ta’siri 
Katta mamlakat uchun import tarifi faqatgina ichki ishlab chiqarishni himoyalash emas, balki tashqi 
dunyo bilan savdo shartini yaxshilab olish vositasi hamdir. Darhaqiqat, katta mamlakat importni 
qisqartirsa, bu mamlakat ana shu tovarning asosiy xaridori bo’lganligi sababli eksportyor mamlakat 
ushbu tovar narxini pasaytirishga majbur bo’ladi. Eksport tovarlari narxi o’zgarmagan holda import 
tovarlar narxining pasayishi importyor mamlakat uchun savdo shartining yaxshilanishiga olib keladi. 
lekin katta iqtisodiyotli mamlakat ham import bojini joriy qilishdan sof foyda ko’rmasligi mumkin. 
Ichki daromad effekti — bu daromadning ichki iste’molchilardan. 
Savdo sharti effekti — bu daromadning xorijiy ishlab chiqaruvchilardan davlat byudjeti foydasiga 
qayta taqsimlanishi. 
 
Tarif kvotasi 
Tarif kvotasi — o’zgaruvchan bojxona boji ko’rinishi bo’lib, boj stavkasi miqdori import 
qilinadigan tovar hajmiga bog’liq bo’ladi: ma’lum chegaradagi importga pastroq miqdordagi boj, bu 
chegaradan oshib ketganda yuqoriroq boj o’rnatiladi.