Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

Гаталарда бун дай дейилади: «қ и п -қ и зи л олов ва эр и б тур ­
ган маъдан си н о в и д а н ўтгач, Д ур ж (ёл ғон , тар ти бсизлик
руҳи ) тараф дорлари зулмат салтанати га, Арта (ҳақиқат,
тар ти бот руҳи) тараф дорлари э с а зи ё салтанати га туш а-
дилар». М азк ур ғоя у м у м и н с о н н и эзгу ниятлари н и ўзида
м уж ассам лаш тирган и н сон п арварли к таълим оти а с о с и -
д а ж ам и ятни бош қ ар и б турган давлат тузум и га х о с м аф -
кура бўл и б хи зм ат қилганлиги таби и й дир.
У н да ж ан н ат ва д ўзах тасаввури қуйидагича таъ-
риф ланган: «К елаж акда ҳар к и м н и н г у з эгаси бор . К им
Арамати (ти н чли к ) билан дўстл аш са, ўш а А хурам азда
ва Арта салтанатига туш ади». Зардуш т ф и к р и ч а, ўлган-
д а н сўн г к и ш и н и н г руҳи ж ар усти дан ч ин вот (и сл о м -
даги С и р от — И . Ж .) к ўпригидан ўтиш и керак. Бу
кўприк тақводорлар учун к енг ва равон бўлса, ёвузлар
учун қилдай э н с и з бўл и б қолади ва оқ и батда улар
ж аҳаннам га қулаб туш адилар.
М азк ур ғоялар кейи н чали к и удаи зм , хри сти ан лик
ва и сл ом д и н л ар и да ўз ак си н и топтан эди . Ж аҳон д и н -
ларига ўтган охи рат таълим оти ва одам л ар н и н г нариги
д у н ёд а худо ол ди да тен г бўл и ш и ғоялари ўш а даврда
У рта О си ё ва бутун Ўрта Ш арқн и ларзага келтирган,
б о й -з о д а г о н л а р ва р уҳ о н и й л а р га қарш и қаратилган
м аздақ изм н ом ли халқ ҳаракатида ў з и ф о д а си н и топ а-
ди . М ан и ҳой к оҳи н и М аздак бош чи ли гидаги д и н и й
н и қ обда бош лан ган бу ҳаракатнинг ғояси «Ш оҳном а»да
ж ўш қин сатрларда куйланади:
Маздак оддий халқкд фикр этиб изҳор,
Дерди: «Бою гадо — баробар зинҳор.